Spółdzielnie energetyczne w Polsce: Społeczne uwarunkowania ich powstania

Opublikowany w styczniu 2023 roku raport Stowarzyszenia BoMiasto przygląda się stosunkowo świeżemu tworowi na polskim rynku jakim jest spółdzielnia energetyczna działająca w ramach idei energetyki obywatelskiej. Autorzy raportu dr Justyna Orłowska i dr Łukasz Trembaczowski przyglądają się tej idei, analizują uwarunkowania i sposób działania w Polsce i za granicą oraz prezentują wyzwania i przyszłe możliwości.

Jedną z form energetyki obywatelskiej są spółdzielnie energetyczne. W niniejszym raporcie analizie zostają poddane 3 takie spółdzielnie „Słoneczny Serock” w woj. mazowieckim, Spółdzielnia Energetyczna Ziemi Chełmskiej w woj. lubelskim oraz „Nasza Energia” w woj. śląskim. Energetyka obywatelska to produkcja, dystrybucja i konsumpcja energii opierająca się na partycypacji spoza sektora energetyki w tym: osób prywatnych, organizacji, firm czy instytucji. Produkcja energii oparta jest o lokalną, małą skalę z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Spółdzielnia energetyczna to spółdzielnia, której działalność oparta jest o wytwarzanie energii, biogazu lub ciepła wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni i jej członków przyłączonych do sieci dystrybucyjnej, w której inwestorami i właścicielami produkowanej energii są członkowie spółdzielni. Może powstać w oparciu o maksymalnie 3 gminy wiejskie lub wiejskomiejskie będące w bezpośrednim sąsiedztwie i posiadająca max. 999 członków w tym 3 (osoby prawne) lub 10 (osoby fizyczne) założycieli.

Pod względem legislacyjnym spółdzielnie w polskim prawie istnieją od 2016 roku jako odpowiedź na dyrektywy UE. W ramach spółdzielni wielkość instalacji ograniczona jest do 10 MW w przypadku produkcji energii elektrycznej, 30 MW w przypadku generacji ciepła i 40 mln m3 w przypadku biogazu. Spółdzielnia energetyczna ma osobowość prawną, a nabywa ją z chwilą wpisania do KRS. Choć w Polsce jest to nowa struktura to w Europie istnieją już od lat 90-tych. Liderami w działaniu wspólnot energetycznych są Niemcy (1750 spółdzielni), Dania (700), Holandia (500) oraz Wielka Brytania (400+).

Na podstawie przeprowadzonych rozmów oraz analiz autorzy tworzą przepis na spółdzielnię. Siłę napędową założenia takiej struktury stanowią liderzy z lokalnych społeczności gmin. Przydatny elementem jest posiadanie wiedzy technicznej przez założycieli lub posiadanie dostępu do zewnętrznego eksperta. Niezbędna jest dobra współpraca z lokalnym samorządem, która może zaowocować znalezieniem przestrzeni pod instalację, wsparcie w rozwoju i transfer nadwyżek kapitału do lokalnych przedsiębiorców. Założenie spółdzielni energetycznej niesie jednak wyzwania takie jak ograniczenia w finansowaniu, problem w kontakcie z dostawcami energii, blokady legislacyjne związane ze sprzedażą nadwyżek produkowanej energii, system rozliczeń z operatorem sieci, limity maksymalnej mocy wytworzonej energii.

1. Nowi gracze na rynku energetycznym: mieszkańcy   https://slaskaopinia.pl/2023/01/31/nowi-gracze-na-rynku-energetycznym-mieszkancy/  31/01/2023
2. Samorządy przystępują do spółdzielni energetycznej. Chcą tańszej energii   https://www.portalsamorzadowy.pl/gospodarka-komunalna/samorzady-przystepuja-do-spoldzielni-energetycznej-chca-tanszej-energii,437495.html   01/02/2023