Zrównoważony Transport – droga do neutralności klimatycznej

Niniejsza publikacja przedstawia drogę do dekarbonizacji sektora transportowego i rozpowszechnienia niskoemisyjnego transportu. Droga ta została opracowana w oparciu o trzy niezbędne do zmiany filary, które można nakreślić następująco: zmniejszenie popytu na transport, zastąpienie środków transportu mniej emisyjnymi oraz – najbardziej złożona – transformacja energetyczna w transporcie drogowym, morskim, kolejowym i lotniczym. Oto kluczowe dane z raportu.

W Polsce w latach 2005-2019 emisje CO2 z transportu lotniczego wzrosły o 170 proc., z transportu drogowego wzrosły o 186 proc., a z transportu kolejowego spadły o 53 proc.

Dekarbonizacja transportu nie jest możliwa bez współpracy i wzajemnego zrozumienia pomiędzy producentami, dostawcami i klientami, a także bez odpowiedniego zorganizowania samego procesu transportowego. Prawdziwym wyzwaniem staje się sposób organizacji łańcuchów dostaw, który maksymalizuje efektywność przewozów i w jak najmniejszym stopniu negatywnie oddziałuje na środowisko. Rozwiązaniem może okazać się dystrybucja oparta o sieć magazynów i połączeń, która sprzyja bardziej efektywnemu
wykorzystaniu samochodów ciężarowych.

Konieczna jest systemowa zmiana środków transportu na mniej emisyjne. Za środek transportu o najmniejszym śladzie środowiskowym uznawana jest kolej. Wybór transportu kolejowego, poza oczywistym zmniejszeniem emisji, może ograniczyć koszty przedsiębiorstwa, co w rezultacie oznacza zwiększenie budżetu przeznaczonego na planowanie logistyczne. Zmiana przewozu towarów z ciężarówek na kolej pozwala obniżyć emisję CO2 nawet o 200 ton rocznie na niektórych trasach.

Ostatnim filarem, na którym skupiła się publikacja, jest transformacja energetyczna w transporcie drogowym, morskim, kolejowym i lotniczym. Dekarbonizacja każdego z wymienionych sektorów wiąże się ze szczególnymi wyzwaniami i nie jest równomiernie wymagająca.

Elektromobilność lądowa staje się globalnym trendem. Według danych Międzynarodowej Agencji Energetyki w 2021 r. łączna liczba zarejestrowanych na świecie pojazdów osobowych i dostawczych o napędzie elektrycznym (BEV) wyniosła ok. 11,2 mln szt. To oznacza, że od 2016 r. park samochodów całkowicie elektrycznych zwiększył się ponad 9-krotnie.

O ile transport drogowy odpowiada za około 70% emisji pochodzącej z transportu w krajach UE, to wciąż największym wyzwaniem pozostają transport morski i lotniczy, dla których nie ma równo dostępnych alternatywnych źródeł niskoemisyjnego napędu.

Chociaż transport morski stanowi najbardziej efektywny pod względem emisji sposób transportu ładunków na duże dystanse, to ten prężnie rozwijający się sektor wciąż w 99% napędzany jest ciężkim olejem opałowym. Potrzebna jest pilna zmiana na alternatywne paliwa i systemy napędowe, a to stanowi wyzwanie ze względu na duże koszty oraz międzynarodowy charakter przewozów drogą morską, gdzie przepisy w tym zakresie musiałyby mieć charakter ogólnoświatowy. Wykorzystywanie jednostek napędzanych na wodór, amoniak, metanol czy nawet silniki elektryczne powinno stać się branżowym celem.

W odróżnieniu od transportu morskiego transport lotniczy należy do najbardziej oddziałujących na środowisko z uwagi na intensywność emisji. Mimo że w 2019 r. odpowiadał za 2,1% emisji gazów cieplarnianych na całym świecie, co może wydawać się małym odsetkiem, to szacuje się, że jedynie 20% populacji świata kiedykolwiek leciało samolotem. Długodystansowy transport lotniczy jest szczególnie trudny do dekarbonizacji ze względu na brak rozwiniętych technologii paliw alternatywnych oraz brak możliwości użycia silników elektrycznych z bateriami odpowiedniej wielkości. Mimo ciągle zwiększanej efektywności paliwowej w sektorze sektorze, emisje cieplarnianych z branży nieustannie rosną. Dlatego sposobem na natychmiastowe zmniejszenie emisji z lotnictwa jest ograniczenie niepotrzebnych przelotów. W dalszej perspektywie branża powinna na szeroką skalę zaadaptować alternatywne paliwa lotnicze oraz wprowadzić dalsze rozwiązania optymalizujące zużycie paliwa.

Kolej to najbardziej ekologiczna forma transportu, której znaczenie powinno rosnąć. Po przeliczeniu na pasażera okazuje się,że pociągi produkują 3 razy mniej dwutlenku węgla niż samochody i aż 8 razy mniej niż samoloty. Dla zrównoważonego rozwoju sektora niezbędne jest zwiększenie przepustowości linii kolejowych, zmniejszenie kosztów dostępu do infrastruktury kolejowej, dalsza elektryfikacja trakcji lub zastosowanie wodoru lub biometanu w lokomotywach.

1. Dekarbonizacja jako jeden z najważniejszych celów związanych z ochroną klimatu – raport UN Global Compact Network Poland   https://ceek.pl/aktualnosci/dekarbonizacja-jako-jeden-z-najwazniejszych-celow-zwiazanych-z-ochrona-klimatu-raport-uncg  24/11/2022
2. Zrównoważony Transport – droga do neutralności klimatycznej   https://ungc.org.pl/zrownowazony-transport-droga-do-neutralnosci-klimatycznej/  18/11/2022
3. Nasze sposoby na ograniczenie emisji z transportu   https://biuroprasowe.orange.pl/blog/nasze-sposoby-na-ograniczenie-emisji-z-transportu/  09/12/2022