Wpływ zmian klimatu na gospodarkę Polski na przykładzie wybranych miast wojewódzkich

Druga połowa XXI wieku jest doświadczana przez zauważalnie większą liczbę fal upałów – 12 na 16 najsilniejszych w historii fal upałów dotyczy tego okresu. W latach 1971-2020 dwukrotnie wzrosła średnia długość i częstość fal gorąca. 10 polskich miast doświadczyło o 50% więcej upałów w latach 2010-2020 niż 2000-2010. W ostatnich dwóch dekadach zaobserwowano w sumie 647 fal upałów! Nie są one jednakowe – niektóre trwają dwa dni, a niektóre kilkanaście dni z rzędu. Najdłuższa fala była obserwowana w sierpniu 2015 roku i trwała nawet 19 dni i jednocześnie przyniosła najwyższe obserwowane temperatury.

Do 2080 roku liczba osób narażonych na gorące warunki wzrośnie pięciokrotnie nawet w przypadku działań klimatycznych! Scenariusz RCP 4.5 zakłada wzrost globalnej temperatury o 2,5oC do końca wieku, co przełoży się na nawet dwukrotny wzrost średniej liczby dni upalnych w 2080 roku. Według tego scenariusza w połowie wieku klimat Madrytu będzie bardziej podobny do Marrakeszu, Londynu do Barcelony, a Sztokholmu do Budapesztu. W przypadku scenariusza RCP 8.5 tzw. “business as usual”, średnia temperatura wzrośnie o 4,5oC, co przełoży się średnio na 20 upalnych dni w 2080 roku dla regionu warszawskiego.

Takie temperatury przełożyły się na kilkaset zgonów rocznie wśród osób w wieku 60+ w latach 2010-2019 w samych tylko 10 największych polskich miastach. W przypadku Europy, która ogrzewa się dwa razy szybciej niż reszta świata mogło to przełożyć się nawet na 62 tysiące zgonów w 35 krajach europejskich tylko w samym 2022 roku.

Fale upałów przekładają się nie tylko do nadmiarowej śmierci osób starszych, ale także strat ekonomicznych. Dla przykładu aglomeracja warszawska traciła średnio 110 milionów złoty ze względu na spadek produktywności, który może sięgać nawet 30 procent. Jednym z czynników za to odpowiadających jest fakt, że ze względu na dużą gęstość zabudowy i zaludnienia miasta mogą odczuwać nawet kilka stopni wyższą temperaturę niż tereny pozamiejskie. Oprócz samego spadku produktywności fale upałów przekładają się na takie sektory gospodarki jak energetyka, transport czy rolnictwo. Bank Światowy prognozuje, że do 2050 roku globalne zużycie na klimatyzację potroi się, co przełoży się na duże obciążenie sieci energetycznej, a nawet przerwy w dostawie prądu. W przypadku transportu upały powodują przegrzewanie się infrastruktury czy degradację nawierzchni. W rolnictwie upały przekładają się na susze, spadki czy nawet straty plonów.

Ponad 50% ludzkości żyje w miastach, które zajmują zaledwie 3% globalnej powierzchni. Jednocześnie miasta koncentrują większość kapitału, przemysłu i infrastruktury oraz odpowiadają za większość zużycia energii elektrycznej, co przekłada się na 70% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Oznacza to, że miasta muszą zaadaptować się nie tylko do wzrostu dni upalnych, ale także zwiększenia intensywności i częstości występowania zjawisk ekstremalnych jak np. błyskawiczne opady deszczu.

Jakie działania można podjąć na poziomie lokalnym/samorządowym?:

• Zwiększanie powierzchni terenów zielonych,
• Ograniczanie betonowania powierzchni miejskiej,
• Ograniczanie rozlewania się miast tzw. Suburbanizacji,
• Zwiększenie infrastruktury transportu publicznego i ograniczenie transportu samochodowego.

1. Koszty zmian klimatycznych są coraz większe   https://regiony.rp.pl/ekologia/art39308661-koszty-zmian-klimatycznych-sa-coraz-wieksze  22/10/2023
2. Raport PIE: fale upałów to wymierne straty ekonomiczne dla miast   https://samorzad.pap.pl/kategoria/srodowisko/raport-pie-fale-upalow-wymierne-straty-ekonomiczne-dla-miast  26/10/2023