The State of Food and Agriculture 2021

Systemy rolno-spożywcze obejmują podstawową produkcję rolną produktów żywnościowych i nieżywnościowych (z upraw, zwierząt gospodarskich, rybołówstwa, leśnictwa i akwakultury), produkcję żywności pochodzenia nierolniczego (np. mięsa syntetycznego), łańcuch dostaw żywności od producenta do konsumenta oraz ostatecznych konsumentów żywności. Na całym świecie systemy te produkują rocznie około 11 miliardów ton żywności i stanowią podstawę wielu gospodarek. Wzmocnienie odporności tych systemów jest kluczowe dla zbudowania bezpieczeństwa żywnościowego dla całej ludzkości, zwłaszcza w obliczu kryzysów jak te niesione przez zmiany klimatu.

Systemy rolno-spożywcze nie zapewniają obecnie bezpiecznego i stabilnego dostępu do żywności około 10 procent światowej populacji – tyle doświadcza głodu. W coraz większym stopniu łańcuchy dostaw żywności i źródła utrzymania podmiotów systemów rolno-spożywczych są zakłócane przez wstrząsy – od susz i powodzi po konflikty zbrojne i podwyżki cen żywności – oraz długoterminowe napięcia, w tym zmianę klimatu i degradację środowiska.

W porównaniu z innymi sektorami gospodarki rolnictwo jest nieproporcjonalnie narażone i podatne na niekorzystne zagrożenia naturalne, zwłaszcza te związane z klimatem. Zmiana klimatu powoduje krótkotrwałe wstrząsy, takie jak ekstremalne zjawiska pogodowe, oraz generuje zjawiska, takie jak wyższe temperatury i utrata różnorodności biologicznej. Wstrząsy mają natychmiastowy wpływ, podczas gdy długotrwałe napięcia są powolnymi procesami, które stopniowo osłabiają zdolność systemów do radzenia sobie ze zmianami i czynią je bardziej wrażliwymi. Wśród producentów wstrząsy najprawdopodobniej wpłyną na środki utrzymania drobnych producentów o niskich dochodach; wśród konsumentów żywności najbiedniejsi będą najbardziej dotknięci wzrostem cen żywności.

Zapewnienie fizycznego dostępu do żywności nie wystarczy do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Dobrze funkcjonujący systemy rolno-spożywcze muszą również gwarantować ludziom przystępny cenowo dostęp do żywności. Na całym świecie około 3 miliardów ludzi nie stać na zdrową dietę, która chroni przed niedożywieniem we wszystkich jego formach. Ponieważ udział wydatków gospodarstw domowych na żywność jest najwyższy w tych o niskich dochodach, każda znacząca utrata siły nabywczej – spowodowana zakłóceniami, takimi jak skoki cen żywności, nieurodzaj i utrata majątku – stanowi zagrożenie dla ich bezpieczeństwa żywnościowego i wyżywienia.

FAO opracowała wskaźnik, który pokazuje, że gdyby szok zmniejszył dochody najwrażliwszych konsumentów o jedną trzecią, zdrowa dieta byłaby poza zasięgiem finansowym kolejnego miliarda ludzi. Ciężar tego dodatkowego wyzwania spadłby głównie na kraje o średnich dochodach: z 1 miliarda ludzi zagrożonych brakiem środków na zdrową dietę, 95 procent żyje w krajach o niższych i wyższych dochodach średnich.

Ograniczone zasoby dostępne dla drobnych producentów i MŚP w łańcuchach dostaw żywności często utrudniają odbudowę po kryzysach. Poprawa infrastruktury publicznej wraz z łatwiejszym dostępem do kredytów i informacji może sprzyjać wzrostowi wydajności i odporności tych systemów. Rządy mogą również wspierać lepszą koordynację i organizację MŚP w ramach łańcuchów dostaw żywności. Jednym ze sposobów jest tworzenie konsorcjów, które zwiększają skalę, widoczność i wpływy małych firm oraz ułatwiają dostęp do finansowania prywatnego i rządowego.

Kobiety mają zwykle znacznie mniejszy dostęp niż mężczyźni do ziemi i innych aktywów, które są kluczowe dla odporności na wstrząsy i kryzysy. Dzieci również są szczególnie narażone na wstrząsy i stresy.

1. Small farmers have the answer to feeding the world. Why isn’t the UN listening?   https://www.theguardian.com/global-development/2021/sep/23/small-farmers-have-the-answer-to-feeding-the-world-why-isnt-the-un-listening  23/10/2021
2. In the Crosshairs of Climate Change, Farmers Seek to Adapt   https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2021-11-12/supply-chain-latest-climate-change-farmers-food-security-agriculture  12/11/2021