Prawne aspekty tworzenia społeczności energetycznych

Energetyka obywatelska to zjawisko, w którym lokalne społeczności i/lub samorządy partycypują w produkcji energii na swoje i nie tylko potrzeby, co pozwala na wprowadzenie oszczędności w kosztach prądu, zwiększa bezpieczeństwo energetyczne kraju poprzez działanie rozproszonej sieci produkcji, może być również korzystne dla ochrony klimatu (w przypadku oparcia o OZE).

Niniejszy poradnik tłumaczy czym jest idea społeczności energetycznej, podpowiada wybór formy energetyki obywatelskiej oraz podpowiada na co zwrócić uwagę przy budowaniu struktury udziałowców, projektowaniu rozmiarów instalacji, a także w jaki sposób można ją sfinansować.

Kilka kluczowych definicji:

Energetyka obywatelska – model wytwarzania energii (elektrycznej, ale także ciepła czy biogazu) przez podmioty niepowiązane z tradycyjnymi przedsiębiorstwami energetycznymi.

Społeczność energetyczna – grupa osób lub podmiotów wytwarzająca energię elektryczną, gaz lub ciepło. Społecznością nie będzie zatem indywidualny prosument.

Energetyka obywatelska i/lub społeczność energetyczna może przyjąć formę spółdzielni, klastra lub prosumenta zbiorowego.

Spółdzielnia energetyczna – to już konkretna forma energetyki obywatelskiej lub społeczności obywatelskiej.

Energetyka obywatelska może być oparta o różne formy produkcji energii, w tym elektrownie wiatrowe, fotowoltaiczne, biogazownie czy elektrownie wodne. Przy wyborze należy uwzględnić uwarunkowania prawne i przestrzenne lokalizacji instalacji wytwórczych, zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji, uzyskanie akceptacji społecznej oraz koszty budowy oraz utrzymania całej infrastruktury. Każdy z typów formy produkcji energii ma swoje charakterystyczne uwarunkowania, koszty, wymagania i należy uwzględnić je w rachunku plusów i minusów przy planowaniu np. ograniczenia lokalizacyjne wiatraków, magazynowanie odpadów z biogazowni, parametry wydajności elektrowni słonecznych czy pozwolenia wodnoprawne. Należy np. pamiętać, że działania związane z energią zasadniczo są działalnością regulowaną i podlegają koncesjonowaniu. Koncesję należy uzyskać zarówno na wytwarzanie energii, dystrybucję, jak i obrót.

Jednym z kluczowych elementów, na który zwracają uwagę autorki jest fakt, że istnieją w Polsce obszary, w których jest bardzo trudno otrzymać zezwolenie na przyłączenie do sieci energetycznej i liczba odmów stale rośnie, co wynika z przestarzałej sieci przesyłowej w kraju i stanowi znaczącą przeszkodę w rozwoju energetyki obywatelskiej w naszym kraju.

Na koszty stworzenia i funkcjonowania spółdzielni energetycznej składają się: opracowanie bilansu energetycznego, analiza prawna, przygotowanie biznesplanu, obsługa prawno-administracyjna, realizacja inwestycji. Działalność może być finansowana m.in. poprzez kapitał własny, kapitał wnoszony przez członków, kredyt lub pożyczkę, dotacje, przychody z działalności lub darowizny i spadki.

1. Społeczności energetyczne dla jednostek samorządu terytorialnego   https://powietrze.malopolska.pl/aktualnosci/spolecznosci-energetyczne-dla-jednostek-samorzadu-terytorialnego/  31/10/2023
2. Jak założyć społeczność energetyczną? Praktyczny poradnik Frank Bold   https://publicystyka.ngo.pl/jak-zalozyc-spolecznosc-energetyczna-praktyczny-poradnik-frank-bold  12/09/2023