Ekonomiczne aspekty inwestycji jądrowych w Polsce – wpływ na biznes, rynek pracy i społeczności lokalne
Energetyka jądrowa w Polsce - jak może wpłynąć na polską gospodarkę i społeczeństwo?
Raport z dnia: 17/08/2022
Raport PIE z grudnia 2021 roku skupia się na badaniu relacji między zielonymi inwestycjami
a rozwojem gospodarczym. Stara się odpowiedzieć na pytanie, jaki jest wpływ zielonej gospodarki na PKB i poziom emisji CO2 w krajach UE-27. Za okres badawczy przyjęto lata 2011-2019. Według szacunków PIE, rozwój zielonej ekonomii pozytywnie przekłada się na obniżenie emisji i w niewielkim stopniu pozytywnie wpływa na wzrost PKB. Raport omawia również rozwój gospodarczy Polski w ciągu ostatnich 30 lat z uwzględnieniem emisji CO2 na tle Unii Europejskiej. Analizuje też redukcje emisji gazów cieplarnianych poszczególnych sektorów polskiej gospodarki. Wśród rekomendowanych działań do dalszego rozwoju zielonej ekonomii raport wskazuje zwłaszcza inwestycje w OZE w elektroenergetyce i ciepłownictwie.
Raport z dnia: 18/05/2021
14/11/2022
Adam Juszczak, Wojciech Rabiega
48
polski
© Copyright by Polski Instytut Ekonomiczny
Cytowanie: Juszczak, A., Rabiega, W. (2021), Green economy – wpływ zielonej ekonomii na klimat i rozwój
gospodarczy, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Rozwój zielonej ekonomii koreluje z wyższym wzrostem gospodarczym. Średni łączny wzrost PKB w latach 2011-2019 był o 10,3 pkt proc. wyższy dla państw-liderów w wartości wskaźnika rozwoju zielonej ekonomii w porównaniu do krajów o najniższym poziomie tego wskaźnika (25,7 proc. vs. 15,4 proc.). Może to wskazywać na potencjalne korzyści z rozwijania zielonych technologii i infrastruktury.
Spośród analizowanych w raporcie kategorii najsilniej pozytywnie na wskaźnik rozwoju zielonej ekonomii w modelu (a więc także na zwiększenie PKB i zmniejszenie emisji CO2) wpływało zwiększanie udziału OZE w produkcji energii elektrycznej.
W 2020 r. z ponad 3200 mld dolarów wydanych na działania związane z odbudową gospodarki w 44 krajach analizowanych przez OECD, blisko 700 mld dolarów (ok. 22 proc.) było zainwestowane w działania mające pozytywny wpływ na klimat (www2).
W Unii Europejskiej zielona transformacja jest uważana za główny czynnik przyszłego wzrostu gospodarczego. Do końca 2021 r. w 18 krajach UE analizowanych przez Green Recovery Tracker z 700 mld euro przeznaczonych na pobudzenie gospodarki po pandemii 210 mld euro (30 proc.) wydano na inwestycje mające zazielenić gospodarkę.
Spośród państw UE, najwyższym poziomem wskaźnika rozwoju zielonej ekonomii i jednocześnie bardzo dużym poziomem redukcji emisji wyróżnia się Malta.
Pojawianie się nowych mocy OZE w krajach Unii Europejskiej wiązało się ze stopniowym odchodzeniem od energii pochodzącej z innych źródeł. W latach 2011-2019 w państwach UE-27 zlikwidowano średnio 131 MW energii nieodnawialnej na milion mieszkańców. Najwyższy względny wzrost zainstalowanych mocy OZE na milion mieszkańców w latach 2011-2019 miał miejsce na Malcie (ponad 16-krotny), Holandii (ponad 4-krotny), na Węgrzech (wzrost o 162 proc.) i w Polsce (o 141 proc.), a więc w państwach, w których udział energii odnawialnej w miksie energetycznym jest na stosunkowo niskim poziomie (Malta 8 proc., Holandia 18 proc., Węgry 10 proc., Polska 14 proc. w 2019 r.).
We wszystkich państwach Unii Europejskiej – z wyjątkiem Węgier – w latach 2011-2019 nastąpił wzrost udziału OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie. Średni poziom udziału OZE w tych obszarach wzrósł z 17,4 proc. w 2011 r. do 22,1 proc. w 2019 r. (względny wzrost o 22 proc.). To rozwój źródeł odnawialnych mniejszy niż w energetyce.
Polska należy obecnie do najbardziej zanieczyszczonych regionów UE. Mimo to, w ostatnich latach doszło do oderwania ścieżki realnego PKB od ścieżki emisji gazów cieplarnianych. Od 1995 r. gospodarka Polski zwiększyła się 2,5-krotnie, podczas gdy emisje gazów cieplarnianych utrzymywane są na mniej więcej stałym poziomie ok. 400 Mt ekwiwalentu CO2.
Od 2000 r. polska gospodarka obniżyła swoją energochłonność o ponad 40 proc. Mimo to, dalej zużywamy blisko dwa razy więcej energii na jednostkę PKB niż średnio w krajach UE-28.
Większość sektorów polskiej gospodarki emituje mniej niż w latach 90-tych. Spadek emisji w elektroenergetyce i ciepłownictwie oraz rolnictwie w porównaniu do poziomów z 1990 roku wyniósł po 32 proc., a w gospodarce odpadami – 42 proc.
Wyjątkiem pozostaje transport, którego emisje uległy zwiększeniu o 214 proc. Trzykrotny wzrost emisji w transporcie wynika w dużej mierze ze zwiększenia się liczby samochodów osobowych, co nastąpiło w Polsce po 1990 r. Tylko w latach 1990-2015 liczba zarejestrowanych samochodów osobowych wzrosła blisko czterokrotnie (do 20,7 mln), liczba zrealizowanych przebiegów samochodów osobowych wzrosła ponad trzykrotnie (do 182 mld wozokilometrów).
Od kwietnia do końca 2021 r. na działania obudowy gospodarki w związku z pandemią wydano w Polsce 35 mld euro, z czego 13,5 mld euro na inwestycje wspomagające zieloną transformację. Dla porównania budżet Polski w 2021 r. wyniósł ok 116 mld euro (523 mld złotych).
Pozostała część raportu analizuje różne podejście krajów UE do publicznych i prywatnych wydatków na ochronę środowiska. Wydatki publiczne na ochronę środowiska w krajach UE-27 wahają się w przedziale od 0,2 proc. PKB (Finlandia) do 1,4 proc. PKB (Malta).
Najwięcej podatków środowiskowych w UE w wartościach bezwzględnych zapłacili mieszkańcy Niemiec (61 mld euro), Włoch (59 mld euro) i Francji (56 mld euro). Polscy podatnicy znaleźli się na 6. miejscu w UE, płacąc w 2019 r. 14 mld euro podatków środowiskowych, z czego ponad 12 mld stanowiły podatki i opłaty od energii. W odniesieniu do poziomu PKB Irlandii. W Polsce jest to nieco powyżej 2,6 proc., (0,2 pkt. proc. powyżej średniej unijnej).
Raport analizuje też wpływ na rozwój zielonej gospodarki oraz wzrost gospodarczy takich rozwiązań jak system handlu emisjami, ograniczenie finansowania paliw kopalnych czy inwestycje w rozwój gospodarki obiegu zamkniętego. M. in. przytacza dane z raportu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, które wykazują, że rzeczywisty koszt publicznego wsparcia dla paliw kopalnych w skali świata osiągnął 5,9 bln dolarów w 2020 r. (6,8 proc. światowego PKB). W 2025 r. może wynieść nawet 7,4 proc. globalnego PKB, co będzie spowodowane wzrostem ich zużycia w krajach rozwijających się.
Kluczowe liczby
Kluczowe wnioski
Wprowadzenie
I. Gdzie dziś jesteśmy?
1. Trudna sytuacja wyjściowa
2. Pozytywne doświadczenia historyczne Polski ostatnich trzech dekad
3. Historyczne spojrzenie sektorowe
II. Wskaźniki rozwoju zielonej ekonomii
1. Metodologia modelu
2. Wyniki modelu
3. Wydatki na ochronę środowiska
4. Prywatne inwestycje w gospodarkę obiegu zamkniętego
5. Podatki środowiskowe
6. Publiczne wsparcie dla paliw kopalnych
7. Taryfy gwarantowane dla odnawialnych źródeł energii
8. Budowa nowych mocy OZE w elektroenergetyce
9. Przyrost odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie
i chłodnictwie
Podsumowanie
Aneks
Bibliografia
Spis ramek, tabel i wykresów
Kluczowe liczby dla raportu (str. 4)
Wydatki na ochronę środowiska w UE (str. 20)