W grudniu 2019 roku Komisja Europejska określiła wizję Europejskiego Zielonego Ładu, czyli planu działania na rzecz uczynienia gospodarki UE zrównoważoną poprzez przekształcenie wyzwań klimatycznych i środowiskowych w możliwości we wszystkich obszarach polityki, a także uczynienie tej transformacji sprawiedliwą i sprzyjającą włączeniu społecznemu dla wszystkich. EZŁ stanowi nowy impuls do szybkiej dekarbonizacji całej gospodarki UE. Podczas gdy w przypadku sektorów takich jak produkcja energii i przemysł ciężki, które są objęte systemem EU ETS, ogólnoeuropejskie ramy polityczne są kluczowym czynnikiem wspierającym transformację, tak w przypadku innych części gospodarki konieczne są działania oddolne w celu szybkiego wdrożenia przyjaznych dla klimatu rozwiązań na szeroką skalę. Dotyczy to w szczególności sektorów transportu i budynków nieobjętych systemem EU ETS.
W państwach członkowskich UE z Europy Środkowej i Wschodniej (CEE) istnieją znaczne możliwości zwiększenia działań na rzecz klimatu w sektorach budownictwa i transportu, zarówno poprzez działania oddolne, jak i wsparcie na poziomie UE. Niektóre z krajów CEE są jednymi z najbardziej emisyjnych gospodarek UE. Przykładowo, emisje gazów cieplarnianych z sektora transportu wzrosły od 1990 r., a w większości tych krajów nie odnotowano znaczących spadków zużycia energii w sektorze budynków. Pomimo różnic pomiędzy krajami, tendencje te można przypisać wspólnym zmianom i wyzwaniom doświadczanym w całym regionie.
W niniejszym raporcie omówiono przykłady udanej polityki klimatycznej wdrożonej w sektorach budownictwa i transportu w całej Europie Zachodniej, które zostały przedstawione na regionalnych warsztatach w Polsce oraz Rumunii.
Polityka klimatyczna w regionie CEE i poza nim została zbadana w ramach projektu CEE Climate Frontier. Analiza zawiera indeks polityczny z podsumowaniem opcji politycznych, które zostały uznane za najbardziej odpowiednie dla wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej i ich potencjałem wykorzystania. W przypadku obu sektorów wybrano dwa kluczowe obszary z potencjałem do zmiany. Dla transportu jest to elektromobilność oraz zrównoważone środki transportu, a dla budownictwa czyste źródła ciepła dla budynków oraz ich wydajność energetyczna.
Każdy z poruszanych przykładów został podzielony na kilka elementów. Na pierwszej stronie prezentowane jest podsumowanie i wpływ danego działania na poprawę redukcji emisji oraz czynniki, które stały za politycznym sukcesem danego przypadku, ale także wyzwania z jakimi należało się w trakcie ich realizacji zmierzyć. Na kolejnej stronie prezentowana jest ocena możliwości przeniesienia działania do jednego z krajów CEE – Węgier, Polski, Czech, Rumunii lub Bułgarii. W każdym przypadku oceniane są czynniki sprzyjające i wyzwania, z jakimi w danym kraju należy się zmierzyć przy realizacji danego projektu. Na koniec prezentowana jest perspektywa możliwości introdukcji wybranego działania i podsumowanie przeprowadzonej analizy.