What's Cooking? An assessment of potential impacts of selected novel alternatives to conventional animal products

Produkcja żywności globalnie odpowiada za ok. 30% antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych. Z tego ok. 60% stanowią emisje związane całościowo z hodowlą zwierząt – łańcuch dostaw, karmienie zwierząt, bezpośrednie emisje. Aż 77% terenów rolniczych przeznaczonych jest pod hodowlę zwierząt gospodarczych lub produkcję rolną przeznaczoną na ich wykarmienie. Jednocześnie żywność pochodzenia zwierzęcego odpowiada globalnie tylko za 18% dostarczanych kalorii i 37% białka w naszej diecie.

Hodowla zwierząt i wytwarzanie produktów pochodzenia zwierzęcego związana jest z nadkonsumpcją oraz niezrównoważonymi metodami rolniczymi w krajach o średnich i wysokich dochodach. Średnie spożycie mięsa na świecie wynosi 34,7 kg na osobę, jednak różni się to bardzo pomiędzy poszczególnymi kontynentami. Podczas, gdy w Afryce jest to średnio 12,7 kg, w Europie jest to 64,8 kg, a w Północnej Ameryce aż 95,3 kg. Wszystkie te elementy przekładają się bezpośrednio na potrójny kryzys planetarny – zmianę klimatu, zanieczyszczenie powietrza oraz wody, a także utratę bioróżnorodności. Choć produkty pochodzenia zwierzęcego są istotnymi składnikami naszej diety to zbyt wysoka konsumpcja czerwonego mięsa przekłada się na zwiększone ryzyko wielu chorób. Z tą gałęzią gospodarki łączy się także rosnące ryzyko chorób zoonotycznych (pochodzenia odzwierzęcego), a także rosnącej antybiotykooporności wielu drobnoustrojów, co związane jest z powszechnym i często nadmiernym używaniem antybiotyków w hodowli zwierząt.

Wprowadzenie na rynek takich produktów jak produkty pochodzenia roślinnego, mięso hodowane laboratoryjnie czy żywność precyzyjnej fermentacji daje szansę na ograniczenie śladu środowiskowego, redukcję potencjalnych chorób odzwierzęcych, a także ograniczenie oporności drobnoustrojów. Należy jednak prowadzić badania nad potencjalnymi skutkami socjoekonomicznymi. Ważnym elementem wprowadzenia wyżej wymienionych produktów na rynek jest ich społeczna i kulturalna akceptacja.

Należy podkreślić, że wszystkie alternatywne produkty są dopiero powoli rozwijanymi gałęziami i wymagają jeszcze wielu badań i optymalizacji, aby stanowić realną i zauważalną kontrofertę wobec klasycznych produktów. W przypadku np. produktów pochodzenia roślinnego często są to produkty dość wysoko przetworzone i wymagają optymalizacji jakości i ilości składników odżywczych. Mięso hodowane komórkowo jest dość energochłonne i wymagałoby oparcia się o źródła niskoemisyjne.

Wiele leży także po stronie decydentów i inwestorów. W wielu krajach zarówno prywatni przedsiębiorcy jak i rządy inwestują zarówno w badania nad alternatywnymi produktami jak i instrumentami politycznymi w tym np. Izrael, Brazylia czy Holandia. Z drugiej strony Włochy już teraz zapowiedziały całkowity zakaz importu i eksportu tego typu produktów.

Mały słownik pojęć:

Produkty pochodzenia roślinnego – produkty opracowane na bazie białek roślinnych (głównie soja oraz groch) połączone z tłuszczem, witaminami, minerałami, aby jak najbliżej imitować profil smakowy mięsa.

Mięso hodowane laboratoryjnie – jest to prawdziwe mięso wyhodowane z komórek zwierzęcych w bioreaktorach.

Produkty precyzyjnej fermentacji – Są to albo produkty bogate w białko wyhodowane z mikroorganizmów cechujących się szybkim wzrostem lub wykorzystujące mikroorganizmy do produkcji innych składników odżywczych jak białka, smak, witaminy, tłuszcze, które mogą być dodatkiem do finalnego produktu.