Ziemianie atakują 2022

Data umieszczenia w bazie

14/12/2022

Instytucja

Kantar
Lata Dwudzieste
UN Global Compact Network Poland

Autorstwo

UN Global Compact Network Poland, KANTAR,
European Climate Foundation,
Lata Dwudzieste

Liczba stron

Język raportu

polski

Tagi

biznes dezinformacja gospodarka greenwashing miasta społeczeństwo

Najważniejsze wnioski

Raport “Ziemianie atakują” analizuje stan wiedzy Polaków na temat zmian klimatu. Dostarcza także wytycznych na temat koniecznych zmian w biznesie, edukacji czy prawodawstwie. Wspiera się też artykułami i komentarzami eksperckimi o tematyce związanej ze zmianami klimatu, by wskazać dobre wzorce informowania o tej problematyce lub wskazać kierunki zmian w tych obszarach. Poniżej prezentujemy wybrane informacje z raportu.

Niemal trzy czwarte badanych zgadza się, że katastrofa to prawda i że czas już na działanie, a nie „gadanie”. Wyniki badania wskazują, że na przestrzeni ostatnich lat problem zmiany klimatu oraz katastrofy środowiskowej przebiły się do powszechnej świadomości, natomiast jako państwo i społeczeństwo nie przeszliśmy do przeciwdziałania czy adaptacji do tych zjawisk.

Jako jednostki czujemy się bezbronni i pozbawieni narzędzi przeciwdziałania oraz adaptacji do efektów zmiany klimatu. 1 na 8 osób twierdzi twardo, że to inni są odpowiedzialni za obecny stan rzeczy, w związku z tym nie zamierza podejmować żadnych działań. 3 na 10 osób czuje, że za mało znaczą, by mieć jakikolwiek wpływ na przeciwdziałanie katastrofie środowiskowej. Nadzieją nie napawa fakt, że brak chęci działania znacznie częściej deklarują osoby młode (18-25 lat).

Na przestrzeni trzech lat zauważalny jest wyraźny spadek optymizmu, w kontekście tego, czy jesteśmy w stanie uniknąć katastrofy środowiskowej. Zdecydowanie spadł odsetek osób twierdzących, że „wszystko da się naprawić”. Rośnie zaś udział odpowiedzi „jest już za późno, aby zapobiec katastrofie klimatycznej”.

Badania wyraźnie wskazują, że tylko niewielki odsetek młodych osób ma ochotę przyłączyć się do walki o lepsze jutro. Osoby w wieku 18-24 lat aż dwukrotnie częściej niż Polacy ogółem twierdzą, że „jest już za późno, aby zapobiec katastrofie klimatycznej”. Jest to wynik ponad trzykrotnie wyższy niż przed dwoma latami (9% w badaniu „Ziemianie Atakują 2019”). Ponadto, ta grupa najbardziej krytycznie ocenia aktualny stan rzeczy w naszym kraju. 74% z nich deklaruje, że, ogólnie rzecz biorąc, sprawy w Polsce idą w złym kierunku. Ponownie jest to znacznie wyższy wynik niż przed dwoma laty (55%).

Badanie społeczne nie dostarcza klarownej odpowiedzi, które grupy społeczne są bardziej świadome i bardziej skore do ewentualnych wyrzeczeń w imię planety i środowiska naturalnego. Otwartość na zmiany, skłonność do działania czy zmiany stylu życia to zjawiska, których nie da się jednoznacznie przyporządkować np. osobom o takim a nie innym wykształceniu, płci czy miejscu zamieszkania.

Od dwóch lat nie zmienił się fakt, że wiedza badanych jest wyłącznie odbiciem tego, co aktualnie publikowane jest w mediach. Nie zmienił się mechanizm, zdecydowanie jednak zmieniła się kolejność zjawisk, które niepokoją Polki i Polaków w kontekście środowiska naturalnego. Na pierwsze miejsce wysunęły się niedobory wody i susze. Na drugim miejscu widzimy zmiany klimatu i globalne ocieplenie (z bardzo dużym wzrostem od 2019 r.).

Równie mocno jak zmiana klimatu, niepokoi Polki i Polaków zanieczyszczenie odpadami, w tym plastikiem. Tu jednak notujemy bardzo wyraźny spadek zaniepokojenia tym zjawiskiem. Spadło także przejęcie się zanieczyszczeniem powietrza i smogiem.

Przeświadczenie Polek i Polaków o wadze wyzwań środowiskowych nie pokrywa się wciąż z rankingiem problemów wskazanym przez ekspertów klimatycznych. Po drugie, przy braku edukacji klimatycznej, to media ponoszą zasadniczą odpowiedzialność, jeśli idzie o przygotowanie społeczeństwa do wyzwań związanych z katastrofą środowiskową.

W deklaratywnym określeniu stanu wiedzy na temat środowiska naturalnego wciąż tkwimy w samozadowoleniu, twierdząc najczęściej, że nasza wiedza jest przeciętna lub dość duża. Faktycznie jednak (po weryfikacji za pomocą przygotowanego z ekspertami klimatycznymi testu dziesięciu pytań) jako społeczeństwo otrzymujemy średnio dwójkę z plusem z wiedzy o środowisku. Nadal duża część Polek i Polaków nie odróżnia ocieplenia klimatu od smogu. Nie uważa również ocieplenia klimatu o 2-3°C za specjalny problem i nie dostrzega, że „mamy obecnie do czynienia z największym wymieraniem gatunków roślin i zwierząt od czasu wyginięcia dinozaurów”. To tylko niektóre z 10 elementów testu wiedzy, zastosowanego w badaniu.

Zatrzymanie zmian klimatu połączone z jak najszybszym odejściem od źródeł energii z Rosji oznacza konieczność zmiany widzenia świata przez polityków, przedsiębiorców, samorządowców i zwykłych ludzi. Od ich poziomu świadomości zagrożeń i rozwiązań, dotyczących kwestii klimatycznych, zależy, jak ten świat będzie wyglądał dzisiaj, jutro, pojutrze, a nawet pod koniec XXI wieku. Aby te decyzje mogły być podejmowane racjonalnie, w interesie obecnego pokolenia i pokoleń przyszłych jest szerzenie wiedzy i uczenie wrażliwości na zagrożenia, płynące ze zmiany klimatu. Temu ma służyć edukacja, prowadzona przede wszystkim w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.