Climate Change and Land
Raport specjalny IPCC nt. degradacji lądów, pustynnienia, zrównoważonym zarządzaniem terenami oraz bezpieczeństwem żywnościowym
Raport z dnia: 08/08/2019
Raport Koalicji Klimatycznej opublikowany w 2020 roku ostrzega, że jeśli nie osiągniemy celów Porozumienia Paryskiego i nie zatrzymamy wzrostu globalnej temperatury poniżej 2 oC to bezpieczeństwo żywnościowe zarówno na poziomie globalnym jak i lokalnym będzie zagrożone. Eksperci raportu wskazują, że bez względu na potrzebę redukcji emisji gazów już teraz niezbędne są wielokierunkowe działania adaptacyjne rolnictwa i powinny iść w zgodzie z innymi celami polityki klimatycznej – redukcją emisji gazów cieplarnianych, ochrony bioróżnorodności, zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych oraz ochrony jakości wód i powietrza. W niniejszej pracy autorzy poruszają aspekt wpływu rolnictwa na zmiany klimatu, wpływ skutków zmiany klimatu na bezpieczeństwo żywnościowe w ujęciu globalnym oraz Polski, a także podają rekomendację, które należałoby wprowadzić już teraz.
Raport z dnia: 15/10/2020
31/01/2023
Zbigniew M. Karaczun,
Jerzy Kozyra
120
polski
©Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki
Najważniejsze wnioski
Bezpieczeństwo żywnościowe to stan, w którym wszyscy ludzie mają fizyczny i ekonomiczny dostęp do wystarczającej ilości żywności o wysokiej jakości. Skutki zmiany klimatu w największym stopniu wpływają i będą wpływać na produkcję rolną jako sektor gospodarki bezpośrednio zależny od warunków pogodowych. Szczególnie narażone są systemy rolno-pastwiskowe w Afryce i Ameryce Południowej, które zapewniają bezpieczeństwo żywnościowe znaczącej liczbie ludności. Oprócz tego już dziś można zaobserwować negatywny wpływ na plony upraw będących podstawą globalnego obrotu rolno-spożywczego – kawowca, herbaty czy kakaowca. W przypadku kakaowca szacuje się, że spadek plonu może sięgnąć nawet 89%, a w przypadku produkcji wina w regionie śródziemnomorskim o 54 – 100%.
Prognozowane są problemy w przypadku wielu owoców i warzyw, szczególnie z regionów tropikalnych. W przypadku części z nich oznaczać będzie jakościowe obniżenie aspektu bezpieczeństwa żywnościowego, ale istnieje także grupa zbóż, roślin okopowych i pastewnych, które bezpośrednio wpłyną na ilościowy aspekt bezpieczeństwa np. pszenica, sorgo, kukurydza.
Wzrost średniej temperatury atmosfery wpłynie nie tylko na uprawy, ale także produkcję zwierzęcą np. w przypadku Indii liczba dni wywołująca stres cieplny u krów wzrośnie z 40 do 104 dni, co przełoży się na znaczące obniżenie wielkości produkcji mleka i może zagrozić deficytem białka, szczególnie dla uboższej części społeczeństwa.
Polska należy do krajów uważanych za mniej narażone na skutki zmian klimatu, jednak już dziś zmaga się z suszami i problemami hydrologicznymi. Zagrożone są m. in. uprawy zbóż jarych. Straty spowodowane niekorzystnymi warunkami pogodowymi szacuje się na czterokrotnie większe w latach 2021 – 2050 niż w okresie 1971 – 2000 i nawet sześciokrotnie większe w latach 2071 – 2100. Jest to o tyle istotne, że największą grupę upraw pod względem powierzchni stanowią zboża, obejmując 72,1% powierzchni zasiewów. Oznacza to, że każdy procentowo niewielki spadek plonów może nieść negatywne konsekwencje.
Polska jest także jednym z największych eksporterów upraw sadowniczych. Istotnym czynnikiem wpływającym na wahania w wielkości plonu w tym obszarze jest moment rozpoczęcia okresu wegetacyjnego, a także występowanie tzw. przymrozków wiosennych. Dla przykładu w 2007 roku z powodu wczesnego startu fazy wzrostu oraz późniejszego wystąpienia przymrozków wiosennych plony jabłek były trzykrotnie niższe niż wieloletnia średnia (2003-2018). Za to w 2018 roku panowały korzystne warunki pogodowe, co spowodowało aż o 52% większy plon.
Eksperci raportu sugerują już teraz prowadzenie wielokierunkowych działań na rzecz ochrony klimatu, ale i adaptacji do skutków zmian klimatu. Jako najpilniejsze zadanie uważają stworzenie programu zwiększania retencji i zatrzymywania wody w środowisku. Powinna zostać stworzona krajowa strategia rozwoju biogospodarki, w oparciu o którą prowadzone będą skoordynowane prace z wyznaczonymi działaniami priorytetowymi oraz harmonogramem. Należy wzmocnić potencjał służb wspierających rolnictwo – doradztwo, inspekcja ochrony roślin, służby weterynaryjne. Prowadzenie badań modelowych i prognostycznych w celu dostosowania produkcji rolnej do zmieniających się warunków.
Spis treści 
Multimedia 
Co składa się na emisję z rolnictwa? (str. 21)
Co wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe? (str. 16)
Powiązane artykuły 
