Climate Change and Land
Raport specjalny IPCC nt. degradacji lądów, pustynnienia, zrównoważonym zarządzaniem terenami oraz bezpieczeństwem żywnościowym
Data publikacji: 08/08/2019
Opublikowana w 2019 roku publikacja Koalicji Klimatycznej skupia się na analizie funkcjonowania gospodarstw rolnych w obliczu suszy oraz pozostałych aspektów wynikających ze zmian klimatu. Ocenie poddana zostaje Wspólna Polityka Rolna na lata 2014 – 2020 oraz po roku 2020 pod kątem lepszej adaptacji, a także wynikającego z tego bezpieczeństwa żywnościowego. Rolnictwo jest tym sektorem gospodarki, którego efektywność produkcji jest zależna od warunków pogodowych i umiejętność adaptacji do rosnących temperatur oraz zwiększenia częstości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych będzie kluczowym czynnikiem w nadchodzącej przyszłości. Na koniec publikacji autorzy przedstawiają szereg rekomendacji, które przy wsparciu programów pomocowych oraz przy wykorzystaniu I oraz II filaru WPR po 2020 powinny zostać wprowadzone w gospodarstwach.
Data umieszczenia w bazie: 31/01/2023
26/06/2019
Marek Zieliński,
Jolanta Sobierajewska
24
polski
Najważniejsze wnioski
Rolnictwo jest sektorem gospodarki, którego produkcja i jej efektywność jest bezpośrednio zależna od warunków pogodowych. Częste susze, rosnąca średnia temperatura czy wzrost częstości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych to czynniki, które zauważalnie wpływają na sektor rolnictwa. W latach 1980 – 2017 straty z tym związane oszacowano w samej Unii Europejskiej na 425 miliardów euro, a w przypadku Polski – 15 miliardów. Ministerstwo Środowiska szacuje, że bez adaptacji i ograniczania emisji w latach 2021 – 2030 straty wzrosną dodatkowo o 28,3 miliarda euro!
Wzrost częstości i intensywności susz, a także uwarunkowania hydrologiczne oraz spory udział terenów o wyjątkowo niekorzystnych warunkach naturalnych dla rolnictwa powoduje, że przeciętny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (WRPP) wynosi 66,8 pkt na 120 możliwych, jednak w przypadku 58,8 % gmin oraz 61,9% obrębów geodezyjnych wskaźnik jest poniżej średniej. Najbardziej zagrożone erozją wietrzną są województwa wielkopolskie, łódzkie oraz mazowieckie, a najmniej Małopolska, Dolny Śląsk oraz Podkarpacie.
W latach 1951 – 1981 susze w Polsce występowały średnio co 5 lat, podczas gdy w latach 2013 – 2018 wystąpiły już w każdym roku, choć z różną intensywnością. Ujemny bilans wodny wywołany niską sumą opadów oraz większym parowaniem, a także dużą zawartością gleb lekkich co dodatkowo obniża pojemność wodną powoduje, że województwa wielkopolskie oraz kujawsko-pomorskie są najbardziej narażonymi na skutki suszy, a nieco mniej mazowieckie, łódzkie czy lubuskie.
Analiza przeprowadzona dzięki Systemowi Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR) wskazała, że w latach 2014 – 2017 były gminy, które w tym czteroletnim okresie były dotknięte suszą przez co najmniej 3 lata. Zjawisko to dotyczy ok. 12,2% ogółu gmin w Polsce (303 gminy), z czego najwięcej w województwie kujawsko-pomorskim, wielkopolskim oraz mazowieckim. Jednocześnie 60% gmin wykazało wskaźnik WRPP niższy od przeciętnej.
Wspólna Polityka Rolna na lata 2014 – 2020 oraz Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 – 2020 to dwa działania skierowane na zachęcaniu rolników do adaptacji do zmian klimatu, w tym szczególnie suszy. Należy tu wymienić m.in. zachowanie trwałych użytków zielonych, która pozytywnie wpływa na retencję wody, uprawa międzyplonów, zadrzewienia liniowe, zagajniki śródpolne czy pasy zadrzewienia. Działania te przyczynią się do poprawy bilansu wodnego, materii organicznej, a także poprawy aktywności biologicznej.
Autorzy publikacji zachęcają do wykorzystania I oraz II filaru WPR po 2020 oraz pozostałych programów pomocowych, które mogą przyczynić się do modernizacji i bardziej zrównoważonego prowadzenia gospodarki rolnej. Szczególnie zalecane są takie działania jak: wspieranie małej retencji, poprawa pojemności wodnej gleb, dostosowanie terminów siewu, nawożenia i ochrony roślin do zmieniających się warunków klimatycznych, stosowanie płodozmianu bogatego gatunkowo oraz oszczędnych systemów nawadniających.
Spis treści 
Multimedia 
Susza w Polsce jest zjawiskiem lokalnym wynikającym z kilku czynników (str. 8)
Powiązane artykuły 
