COP26 special report on climate change and health: the health argument for climate action

Według Światowej Organizacji Zdrowia, by osiągnąć cele z Porozumienia paryskiego, zdrowie i sprawiedliwość społeczna muszą znaleźć się w centrum działań na rzecz walki ze zmianami klimatu państw zrzeszonych w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Będzie to wymagało transformacji gospodarek i współpracy we wszystkich sektorach. Konieczne są też takie działania w sektorze opieki zdrowotnej. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że globalnie wydatki na zdrowie osiągnęły 10 proc.PKB w 2018 roku, a Health Care Without Harm szacuje, że w 2019 r. sektor odpowiadał za 4,4 proc, globalnych emisji netto. Główną część raportu stanowią zalecenia na rzecz łączenia działań proklimatycznych i prozdrowotnych. Są następujące:

1. Zaangażować się się w odbudowę opartą na trosce o zdrowie
2. Nasze zdrowie nie podlega negocjacjom
3. Wykorzystać zdrowotne korzyści płynące z działań na rzecz klimatu
4. Budować odporność zdrowotną na zagrożenia klimatyczne
5. Stworzyć systemy energetyczne, które chronią oraz naprawiają klimat i zdrowie
6. Przeprojektować środowiska miejskie, transport, i mobilność
7. Chronić i odtwarzać przyrodę jako fundament naszego zdrowia
8. Promować zdrowe, zrównoważone i odporne łańcuchy żywności
9. Finansować zdrowszą, sprawiedliwszą i bardziej ekologiczną przyszłość ratującą życie
10. Posłuchać środowiska medycznego i podjąć pilne działania w dziedzinie klimatu

Inne istotne fakty zawarte w raporcie to m.in.:

Ponad 930 milionów ludzi – około 12 proc. światowej populacji – wydaje co najmniej 10 proc. swojego budżetu domowego na opłacanie opieki zdrowotnej. Spośród najbiedniejszych, zwykle nieubezpieczonych, kryzysy zdrowotne już dziś wpędzają co roku około 100 milionów ludzi w ubóstwo, a skutki zmian klimatycznych pogarszają ten trend.

Zmiana klimatu już teraz wpływa na zdrowie na wiele sposobów, w tym prowadząc do śmierci i chorób w wyniku coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, burze i powodzie, zakłócenia systemów żywnościowych, wzrost chorób odzwierzęcych, a także powstających w żywności czy wodzie. Pogłębia też problemy ze zdrowiem psychicznym. Ponadto osłabia wiele społecznych determinant dobrego zdrowia, takich jak źródła utrzymania, równość oraz dostęp do opieki zdrowotnej i struktur wsparcia społecznego. Te zagrożenia dla zdrowia są nieproporcjonalnie odczuwane przez osoby najbardziej podatne na zagrożenia i znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, w tym kobiety, dzieci, mniejszości etniczne, ubogie społeczności, migrantów lub osoby przesiedlone, starsze populacje oraz osoby chore.

W perspektywie krótko- i średnioterminowej wpływ zmiany klimatu na zdrowie będzie zależał głównie od wrażliwości populacji, ich odporności na obecne tempo zmian klimatu oraz zakresu i tempa adaptacji. W dłuższej perspektywie efekty będą w coraz większym stopniu zależeć od skuteczności podejmowanych obecnie działań transformacyjnych na rzecz zmniejszenia emisji i uniknięcia przekroczenia niebezpiecznych progów temperatury i potencjalnych nieodwracalnych punktów krytycznych (tzw. tipping points).

Liczne działania, które zmniejszają emisje gazów cieplarnianych, poprawiają również jakość powietrza i są zgodne z wieloma celami zrównoważonego rozwoju.Niektóre rozwiązania – takie jak wspieranie chodzenia i jazdy na rowerze jako środków codziennej mobilności – poprawiają zdrowie poprzez zwiększoną aktywność fizyczną, co skutkuje ograniczeniem chorób układu oddechowego, chorób układu krążenia, niektórych nowotworów, cukrzycy i otyłości. Innym przykładem jest promocja miejskich terenów zielonych, które sprzyjają łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowanie się do niej, oferując jednocześnie dodatkowe korzyści zdrowotne, takie jak zmniejszone narażenie na zanieczyszczenie powietrza, lokalne ochłodzenie, łagodzenie stresu i większa przestrzeń rekreacyjna do interakcji społecznych i aktywności fizycznej. Przejście na diety roślinne może z kolei znacznie zmniejszyć globalne emisje, zapewnić bardziej odporny system żywnościowy i uniknąć do 5,1 miliona zgonów rocznie powiązanych z niezdrową dietą do 2050 roku.

Wiele procesów decyzyjnych dotyczących klimatu nie uwzględnia obecnie wspólnych korzyści zdrowotnych i ich wyceny ekonomicznej. Globalne badanie rządów przeprowadzone przez WHO dotyczące zdrowia i zmian klimatycznych z 2021 r. wykazało, że mniej niż 1 na 5 krajów przeprowadziło ocenę wspólnych korzyści zdrowotnych krajowych polityk łagodzenia zmiany klimatu. Dane WHO z 2021 roku dotyczące wkładów ustalonych na szczeblu krajowym (NDC) wskazują, że zaledwie 13 proc. obecnych NDC zobowiązuje się do ilościowego określania lub monitorowania wspólnych korzyści zdrowotnych polityk klimatycznych lub stawia sobie za cel kompleksowe włączenie zdrowia do oceny kosztów polityki klimatycznej. Dlatego eksperci ds. zdrowia powinni być pełni zaangażowani w procesy decyzyjne dotyczące klimatu na wszystkich poziomach, aby zapewnić dobre zrozumienie kwestii związanych ze zdrowiem i sprawiedliwością oraz ich uwzględnienie podczas opracowywania krajowych polityk klimatycznych.

1. World leaders urged to consider health benefits of climate action   https://www.theguardian.com/environment/2021/oct/11/world-leaders-urged-to-consider-health-benefits-of-climate-action  11/10/2021
2. Climate action at COP26 could save millions of lives, WHO says   https://www.reuters.com/business/environment/climate-action-cop26-could-save-millions-lives-who-says-2021-10-11/  12/10/2021