Adaptation Gap Report 2022

Według niedawnego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu świat stanie w obliczu poważnych zagrożeń klimatycznych przed końcem tego stulecia, nawet w scenariuszach niskich emisji gazów cieplarnianych. Ambitne, przyspieszone działania na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu mają zatem kluczowe znaczenie, wraz z intensywnymi działaniami łagodzącymi.

Jednak nawet ambitne inwestycje w adaptację nie mogą w pełni zapobiec skutkom związanym ze zmianą klimatu. W związku z tym nie można uniknąć strat i szkód, na które będzie trzeba odpowiedzieć podczas Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) oraz na szczeblach krajowych.

Adaptacja nie może być również odsunięta na bok ze względu na wielkoskalowe i złożone czynniki pozaklimatyczne. Wojna w Ukrainie, globalne niedobory zaopatrzenia i pandemia COVID-19 przyczyniły się do kryzysu energetycznego i zaburzeń bezpieczeństwa żywnościowego, w wyniku których koszty życia i inflacja gwałtownie wzrosły w wielu krajach na całym świecie. W tego typu okolicznościach tym bardziej potrzebna jest bezprecedensowa wola polityczna i wiele innych długoterminowych inwestycji w adaptację do zmian klimatu, aby uniknąć poszerzenia luki adaptacyjnej.

Globalne wysiłki w zakresie planowania, finansowania i wdrażania adaptacji nadal przynoszą postępy, ale nie nadążają za rosnącymi zagrożeniami klimatycznymi.

Więcej niż 8 na 10 krajów posiada obecnie co najmniej jeden krajowy instrument planowania przystosowania się do zmian klimatu.

Co najmniej 84 procent Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), czyli o 5 procent więcej niż w zeszłym roku, ustanowiło plany, strategie, prawa i polityki adaptacyjne, a około połowa z nich ma dwa lub więcej instrumenty jej planowania.

Ponad jedna trzecia ze wszystkich 198 Stron stworzyła wymierne i określone w czasie cele w ramach krajowych planów adaptacji. Jednak większość z tych celów nie uwzględnia wyników działań adaptacyjnych, takich jak stopień, w jakim ludzie i ekosystemy są bardziej odporne lub mniej podatne na zmianę klimatu.

Kraje działają też na rzecz adaptacji poprzez określenie celów, ram czasowych, przewidywanie przyszłej zmiany klimatu, wzmocnienie bazy naukowej, partnerstw i innych działań niezbędnych do zapewnienia skutecznego wdrożenia akcji adaptacyjnych. Co więcej, prawie 90 procent analizowanych instrumentów planowania uwzględnia płeć i/lub grupy znajdujące się w niekorzystnej sytuacji historycznej, takie jak ludy tubylcze.

Luka finansowa w zakresie adaptacji w krajach rozwijających się jest prawdopodobnie od pięciu do dziesięciu razy większa niż obecne międzynarodowe przepływy finansowe na adaptację i nadal się powiększa. Międzynarodowe finansowanie adaptacji dla krajów rozwijających się nadal rośnie – sięgnęło 28,6 mld dolarów w 2020 r. Stanowi to 34-procentowy udział w całkowitym finansowaniu działań związanych ze zmianą klimatu dla krajów rozwijających się w 2020 r. i 4-procentowy wzrost w stosunku do 2019 r.

Łączne przepływy środków finansowych na adaptację i łagodzenie zmian klimatu w 2020 r. były o co najmniej 17 miliardów dolarów mniejsze niż 100 miliardów dolarów obiecanych krajom rozwijającym się. Gdyby roczny wzrost z 2019 r. utrzymywał się w nadchodzących latach, cel 100 mld dolarów zostałby osiągnięty dopiero w 2025 r. Świadczy to o konieczności to znacznego przyspieszenia finansowania adaptacji.

Bez skokowej zmiany wsparcia finansowego, działania przystosowawcze mogą okazać się zbyt wolne wobec efektów przyspieszającego wpływu człowieka na klimat, co jeszcze bardziej pogłębiłoby lukę we wdrażaniu adaptacji. Ponadto, tylko trzy z 10 głównych działań dostosowawczych zgłoszonych przez podmioty finansujące działania związane ze zmianą klimatu do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) są wyraźnie ukierunkowane na ograniczenie ryzyka związanego ze zmieniającym się klimatem, podczas gdy niejasny jest zakres wszystkich innych działań związanych z adaptacją. Lepsze oznaczanie wsparcia finansowego mogłoby pomóc w wyjaśnieniu jego wkładu w adaptację.

Obecna praktyka adaptacyjna jest niewystarczająca, ale przestrzeganie najlepszych praktyk w planowaniu i wdrażaniu adaptacji może poprawić jej skuteczność. Dane do ilościowego oceniania skuteczności i adekwatności adaptacji są ograniczone, ale pilnie potrzebne, zwłaszcza w przypadku wyższych poziomów ocieplenia i złożonych lub kaskadowych zagrożeń. Istniejące dowody wskazują jednak, że rozwiązania hybrydowe odnoszące się do wielu wymiarów zagrożeń związanych z klimatem – na przykład poprzez połączenie informacji o klimacie, infrastruktury oraz rozwiązań opartych na przyrodzie i instytucjonalnych – są zwykle bardziej skuteczne niż pojedyncze rozwiązania. Rozwiązania muszą być również dostosowane do kontekstu i uwzględniać podstawowe przyczyny podatności na zagrożenia, takie jak leżące u podstaw nierówności strukturalne i niekorzystne warunki związane z płcią.

Zasady dobrej adaptacji są dość spójne w całej literaturze. To m.in.:
● rzeczywiste włączenie zainteresowanych stron, a także społeczności lokalnych, ludności tubylczej, kobiet i innych zmarginalizowanych grup w podejmowanie decyzji i współtworzenie planowania i wdrażania adaptacji w celu odzwierciedlenia różnych wartości, perspektyw i interesów oraz uzyskania sprawiedliwych wyników adaptacji.
● przejrzystość, rozliczalność i przewidywalność wsparcia oraz włączenie adaptacji do krajowych priorytetów rozwojowych, strategii i celów zrównoważonego rozwoju uwzględnienie przyszłych zagrożeń, w tym trajektorii klimatycznych i niepewności, w celu zminimalizowania niezamierzonych konsekwencji i nieprzystosowania, przy jednoczesnym wzmocnieniu ambicji adaptacyjnych.

Uwzględnienie wzajemnych powiązań działań adaptacyjnych i łagodzących od samego początku w planowaniu, finansowaniu i ich wdrażaniu może zwiększyć dodatkowe korzyści z ich implementacji.

1. Adaptation Gap Report 2022 raises alarm on climate finance   https://www.downtoearth.org.in/news/climate-change/adaptation-gap-report-2022-raises-alarm-on-climate-finance-85769  03/11/2022
2. News spotlight: UN report concludes climate adaptation is 'too little, too slow’   https://www.conservation.org/blog/news-spotlight-un-report-concludes-climate-adaptation-is-too-little-too-slow  07/11/2022
3. UNEP Report Calls for a “Step Change” in Adaptation Investments, Outcomes   https://sdg.iisd.org/news/unep-report-calls-for-a-step-change-in-adaptation-investments-outcomes/  09/11/2022
4. More funding needed for climate adaptation, as risks mount   https://news.un.org/en/story/2022/11/1130142  03/11/2022