WRÓĆ DO LISTY

Co po węglu? Górnicy o klimacie, transformacji i przyszłości

Instytut Spraw Publicznych Raport

Opublikowany przez Instytut Spraw Publicznych we wrześniu 2022 roku raport opisuje obecną sytuację górnictwa w Polsce, wyzwania transformacyjne związane z koniecznością odpowiedzi na zmiany klimatu oraz perspektywy dla grup społecznych, które będą przedmiotem tych zmian. W 2020 roku około 70 proc. energii elektrycznej w Polsce pochodziło ze spalania węgla kamiennego i brunatnego, a w górnictwie węgla zatrudnionych było około 80 000 osób. Przy tym, w regionach górniczych, jak województwo śląskie, kopalnie są głównym pracodawcą, a górnictwo wielopokoleniowym zawodem i tradycją. Zgodnie z założeniami transformacji gospodarki ku niskoemisyjności, transformacja energetyki ma być sprawiedliwa społecznie, tymczasem górnicy w Polsce nie tylko nie są wyraźnie obecni w debacie o transformacji sektora energetycznego, ale także postrzega się ich stereotypowo jako grupę szczególnie uprzywilejowaną. Niniejszy raport Instytutu Spraw Publicznych stawia sobie za cel oddanie tej grupie głosu w debacie o dekarbonizacji, zmianach klimatu i przyszłości rejonów górniczych, po to, by posłużyć lepszemu przygotowaniu transformacji regionów węglowych w Polsce, która zgodnie z rządowymi deklaracjami trwać będzie przez kolejnych 30 lat.

Autor/ka opracowania: Barbara Rogala

Raport z dnia: 20/09/2022


Data umieszczenia w bazie

11/11/2022

Instytucja

Instytut Spraw Publicznych

Autorstwo

Paulina Sobiesiak-Penszko, Małgorzata Koziarek, Filip Pazderski

Liczba stron

66

Język raportu

polski

Tagi

flag Najważniejsze wnioski
arrow down arrow up


Wnioski z raportu ISP:

Górnicy są przekonani o konieczności ochrony klimatu, a koszty zaniechań w tym obszarze przewyższą nakłady na zieloną transformację. Boją się jednak gospodarczych skutków transformacji, zwłaszcza dostępności miejsc pracy.

Rządowi nie ufa 81 proc. górników. Ma u nich mniejsze zaufanie niż Unia Europejska, lokalne władze i związki zawodowe. Przyczyny leżą w dotychczasowych działaniach rządu: nieprzewidywalność, krótkoterminowość i upolitycznienie decyzji dotyczących sektora węglowego.

Nieprzewidywalność sytuacji w górnictwie zwiększa kryzys energetyczny, wojna w Ukrainie i dążenie do uniezależnienia od paliw kopalnych z Rosji. Część górników widzi w tym szansę na przedłużenie działania niektórych zakładów pracy związanych z górnictwem.

Dwie trzecie górników jest zdania, że Polska gospodarka jest nadmiernie uzależniona od węgla. Chcą dywersyfikacji miksu energetycznego, choć sądzą, że energia odnawialna nie zapewni Polsce bezpieczeństwa energetycznego.

Górnicy akceptują warunki umowy społecznej transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego z 2021 roku i uważają, że pracodawcy dotrzymują jej warunków. Fakt, że umowa nie objęła górnictwa węgla brunatnego postrzegają jako decyzję polityczną uwarunkowaną troską o liczniejszy elektorat na Śląsku.

W umowie społecznej zabrakło rozwiązań w postaci systemowego wsparcia przekwalifikowania zawodowego. Tymczasem część badanych uważa to rozwiązanie za ważniejsze niż odprawy górnicze.

Górnicy z Wielkopolski i Bełchatowa nie uważają trwającej obecnie transformacji za sprawiedliwą. Trwają redukcje zatrudnienia bez rozwiązań osłonowych dla pracowników.

Ponad 70 proc. górników czuje się niewystarczająco poinformowanych o planowanych działaniach władz i pracodawców związanych z transformacją.

Ponad 70 proc. górników uznaje swoje kwalifikacje za przydatne w pracy poza górnictwem.

Prawie jedna trzecia górników planuje się przekwalifikować, 15 proc. założyć własną działalność gospodarczą, a po 11 proc. przejść na podobne stanowisko w działającej jeszcze kopalni lub przejść na wcześniejszą emeryturę.

Górnicy niepokoją się o dostępność miejsc pracy, pogorszenie sytuacji materialnej mieszkańców regionów górniczych i tego, że redukcje zatrudnienia w górnictwie obniżą standardy bezpieczeństwa pracy.

Mimo niepokojów, 60 proc. górników uważa, że transformacja mogłaby przyczynić się do unowocześnienia gospodarki. Co drugi uważa ją za szansę dla swojego regionu. Większy optymizm widać wśród górników ze Śląska niż Wielkopolski, co może wynikać z zaplanowania transformacji na dłuższy czas oraz lepszym przygotowaniem regionu do zmian. Najczęściej wskazywane korzyści to poprawa stanu środowiska w regionie i poprawa zdrowia mieszkańców.

spis tresci Spis treści
arrow down arrow up


Wstęp
Główne wnioski
Cele, metodologia i realizacja badania
Wyniki badania
Rozdział 1. Górnictwo teraz i kiedyś. Obraz górnictwa w oczach osób pracujących w tym sektorze gospodarki oraz jego postrzeganie w społeczeństwie
Rozdział 2. Zmiana klimatu, polityka klimatyczna i dekarbonizacja w opiniach górników.
Rozdział 3. Zielona transformacja w regionie i udział w niej pracowników górnictwa
Rozdział 4. Życie po kopalni. Jak górnicy widzą i planują swoją przyszłość?
Podsumowanie

multimedia Multimedia
arrow down arrow up


Opinie nt. polityki klimatycznej (str. 25)

Zaufanie górników do wybranych instytucji

multimedia Powiązane artykuły
arrow down arrow up


  1. 2/3 górników uważa, że za bardzo polegamy na węglu. O dekarbonizacji mówią: „Trzeba, choć serce boli"   https://oko.press/2-3-gornikow-uwaza-ze-za-bardzo-polegamy-na-weglu-o-dekarbonizacji-mowia-trzeba-choc-serce-boli  10/11/2022
  2. Zdaniem górników polska gospodarka jest zbyt uzależniona od węgla. I widzą potrzebę transformacji   https://www.bankier.pl/wiadomosc/RAPORT-8418210.html  06/11/2022
  3. Raport "Co po węglu?" Górnicy nie ufają rządowi bardziej niż Unii Europejskiej   https://rybnik.wyborcza.pl/rybnik/7,180134,28938772,raport-co-po-weglu-gornicy-nie-ufaja-rzadowi-bardziej-niz.html  22/09/2022
  4. Raport: Co po węglu? Górnicy o klimacie, transformacji i przyszłości”   https://nettg.pl/gornictwo/191665/raport-co-po-weglu-gornicy-o-klimacie-transformacji-i-przyszlosci  10/11/2022
Chcesz dodać swój artykuł?
Prześlij go na adres mailowy Redakcji redakcja@klimatycznabazawiedzy.org

related

Powiązane materiały w bazie