Transportowe nawyki mieszkańców małych miast

Raport prezentuje wnioski z badania opartego na 26 indywidualnych wywiadach pogłębionych, które zostały przeprowadzone przez zespół doświadczonych socjologów pracujących pod kierunkiem prof. Przemysława Sadury z Wydziału Socjologii UW oraz przez Polski Klubu Ekologiczny Okręgu Mazowieckiego w trzech miastach liczących mniej niż 50 tys. mieszkańców i mieszkanek: Skierniewicach, Otwocku oraz Puławach. Celem raportu jest analiza postaw mieszkańców i mieszkanek mniejszych miejscowości w stosunku do transportu publicznego, barier uniemożliwiających promowanie idei aktywnej mobilności, jak i porównanie sytuacji mniejszych i większych miast w tym temacie.  

W raporcie omówiono dwie sfery transportu publicznego w kontekście mniejszych miejscowości: poruszanie się w obrębie małego miasta oraz dojazd do większej aglomeracji. Jeżeli chodzi o komunikację miejską w małych miastach, respondenci i respondentki wymieniały następujące przeszkody utrudniające im poruszanie się po mieście za pośrednictwem transportu publicznego:  

• zbyt mała częstotliwość kursowania, 
• nieprzystosowanie pojazdów do potrzeb pasażerów o ograniczonej sprawności ruchowej, 
• stosunkowo wysokie ceny biletów, 
• trudności z zakupem biletów za pośrednictwem aplikacji, brak elektronicznych rozkładów jazdy oraz biletomatów na przystankach, 
• rozkłady jazdy nieadekwatne do potrzeb mieszkańców.  

Według osób uczestniczących w badaniu transport publiczny jako forma dojazdu do większej aglomeracji sprawdza się o wiele lepiej niż środek do przemieszczania się po mieście, a osób podróżujących do większych miast w różnych celach, m.in. skorzystania z lepszej jakości usług medycznych czy edukacji, jest całkiem sporo. Jednak poziom zadowolenia z liczby połączeń i możliwości dojazdu zależy od badanej miejscowości.  

Problemy z komunikacją miejską w obrębie małych miast, jak i w głównej mierze poczucie niezależności, jakie towarzyszy przemieszczaniu się samochodem sprawiają, że samochód stanowi wciąż podstawowy środek transportu mieszkanek i mieszkańców małych miast. Ponadto, respondenci łączą jazdę samochodem nie tylko z samodzielnością, lecz także z określonym statusem społecznym. Pytani o wady poruszania się samochodem nie są w stanie wymienić ich wiele, oprócz problemów ze znalezieniem miejsc parkingowych. Natomiast transport publiczny uważany jest przez nich za rozwiązanie przede wszystkim dla uczniów i osób starszych oraz uzupełniające komunikację, aniżeli pełniącą rolę głównego środka transportu.  

Wykluczenie transportowe jest uważane za zjawisko swoim zasięgiem obejmujące całą Polskę, jednak najbardziej dotykające mniejsze miejscowości. Badane mieszkanki i mieszkańcy, którzy nie mają potrzeby wyjeżdżania poza swoją miejscowość, nie odczuwają ewentualnego zjawiska wykluczenia komunikacyjnego. Sytuacja ulega zmianie, gdy mowa o podróżach do innego miasta czy też w sytuacji, w której sieć połączeń w obrębie danej miejscowości nie jest wystarczająco rozbudowana. Podobnie jest z problemem pieszych: mieszkankom i mieszkańcom małych miast przeszkadzają stare, nierówne i wąskie chodniki, przejścia zastawione samochodami, brak infrastruktury dla osób z niepełnosprawnościami i mała liczba przejść dla pieszych, ale w mniejszym stopniu niż ma to miejsce w większych miastach. Może to wynikać z mniejszej gęstości zaludnienia, co obiektywnie się przekłada na więcej przestrzeni dla pieszych.  

Główne różnice pomiędzy stosunkiem mieszkanek i mieszkańców dużych i małych miast do wprowadzania zmian w transporcie zbiorowym autorzy podsumowują w następujący sposób:  

,,Mieszkańcy mniejszych miejscowości nie doświadczają na co dzień korków, nie zauważają zanieczyszczenia spalinami, hałasu i niebezpiecznych sytuacji na drogach w takim stopniu jak mieszkańcy dużych miast, a w konsekwencji nie widzą potrzeby wprowadzania zmian”. 

Z raportu wynika również, że mieszkanki i mieszkańcy mniejszych miejscowości sceptycznie i krytycznie odnoszą się do rozwiązań mających na celu uczynić transport bardziej zrównoważonym, np. stanowczo twierdzą, że likwidacja miejsc parkingowych lub zwiększenie opłat za parkowanie nie jest dobrym rozwiązaniem dla małych miast, mają również negatywny stosunek wobec stref czystego transportu. To, co może w największym stopniu zachęcić osoby z mniejszych miejscowości do wybierania bardziej zrównoważonych środków transportu to tania, dostępna, sprawnie działająca komunikacja miejska oraz rozbudowana infrastruktura pieszo-rowerowa, czyli po prostu porządna alternatywa dla samochodu.  

1. https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/tak-wyglada-wykluczenie-75903.html
2. https://noizz.pl/ekologia/polska-to-kraj-autoholikow-uzalezniamy-sie-juz-za-dzieciaka/6ffzgrr
3. https://serwisy.gazetaprawna.pl/samorzad/artykuly/8722320,male-miasta-transport-publiczny.html