Zrównoważone rybołówstwo

Dieta prawie 40% ludzkiej populacji oparta jest o pożywienie pozyskiwane z mórz i strefy przybrzeżnej i od jej dostępności i różnorodności biologicznej zależy ich życie. Dla miliarda ludzi ryby stanowią główne źródło białka zwierzęcego. Rybołówstwo morskie w sposób pośredni lub bezpośredni daje pracę ponad 200 mln osób. Jednocześnie wg. statystyk ponad 90 gatunków ryb morskich w Europie zagrożonych jest wyginięciem, a co trzecie stado jest przełowione, co stanowi trzykrotny wzrost w porównaniu do lat 80-tych ubiegłego wieku. Ponad 1/3 wszystkich rekinów i ryb chrzęstnych jest zagrożona wyginięciem z powodu przełowienia. Rekiny i płaszczki są drugą najbardziej zagrożoną grupą kręgowców na świecie. Ok. 80% światowych zasobów rybnych jest w pełni lub nadmiernie eksploatowanych. Do końca XX wieku zniknęło z mórz ok. 90% biomasy dużych ryb drapieżnych jako gatunków najchętniej spożywanych przez konsumentów.

Oprócz nadmiernego przełowienia zagrożenie dla mórz i oceanów i zamieszkujących ich ekosystemów stanowią produkowane przez ludzi odpady. Wg. danych UNEP zaledwie 15% odpadów unosi się na powierzchni wody (stanowiąc ogromną wyspę śmieci), a 70% trafia na dno morza. 10% tych odpadów stanowią narzędzia połowowe, których rozmiar szacuje się na 640 000 ton.

Rozwiązaniem na powyższe problemy może być wprowadzenie zrównoważonego rybołówstwa. Co oznacza ten termin? Jest to takie tempo odłowu eksploatowanych populacji, które nie przekracza tempa ich odbudowy. Stosowane metody nie mogą mieć negatywnego wpływu na środowisko np. poprzez nadmierny przyłów innych gatunków niż docelowych czy niszczenie siedlisk morskich.

Wg. statystyk między wyładunkiem, a spożyciem marnuje się ok. ¼ ryb, co wynika między innymi z transkontynentalnego transportu produktów pochodzenia oceanicznego. Jednym z rozwiązań tego problemu mógłby być wzrost rybołówstwa rzemieślniczego, a więc odbywającego się lokalnie na małą skalę, co aktualnie odpowiada blisko 50% światowych zasobów ryb i owoców morza.

Nadmierna eksploatacja wybranych gatunków ryb drapieżnych wpływa na cały ekosystem – brak drapieżników powoduje rozrost ryb odżywiających się bezkręgowcami, co osłabia kontrolę biomasy glonów, co w konsekwencji może wpływać na zakwity sinic. Jak widać zniknięcie gatunku ryb wpływa na przemodelowanie lub zniszczenie całego łańcucha pokarmowego w danym miejscu.

Oprócz przełowienia wielu rybich siedlisk oraz rosnącej ilości odpadów i zanieczyszczeń zagrożenie dla fauny morskiej stanowią także zmiany klimatu. Spadek pH poprzez rozpuszczanie się w nim dwutlenku węgla powoduje problem z wytworzeniem skorupy zwierząt. Niższe pH zmieniające rozpuszczalność i utlenienie wpływa również na powstanie toksycznych jonów w wodzie. Wzrost temperatury wody to również niepomijalny aspekt i dla przykładu nasz rodzimy Bałtyk ogrzewa się dwukrotnie szybciej niż średnia globalna.

W raporcie autorzy przedstawiają 11 rozwiązań, których wdrożenie może poprawić sytuację ekosystemów morskich. Są to m.in. inwestycje w rybołówstwo rzemieślnicze, ustanawianie Morskich Obszarów Chronionych, zmiana narzędzi połowowych na takie, które zminimalizują ryzyko przyłowów, inwestycje w badania dotyczące biologii morza, rozwój certyfikacji np. MSC czy ASC, rozwój przemysłu spożywczego w dziedzinie substytutów lub imitacji mięsa rybiego.

1. Bałtycki szprot pokonał dorsza   https://www.msc.org/pl/dla-mediow/informacje-prasowe/baltycki-szprot-pokonal-dorsza   05/07/2022
2. Niebieska żywność w dobie zmiany klimatu   https://www.msc.org/pl/co-robimy/zagrozone-morza-i-oceany/niebieska-zywnosc-w-dobie-zmiany-klimatu   26/08/2022