The Ocean and Cryosphere in a Changing Climate

Data publikacji

25/09/2019

Instytucja

IPCC

Autorstwo

IPCC

Liczba stron

766

Język raportu

angielski

Tagi

biegun CO2 ekosystem lód lodowiec morze ocean temperatura

Zasady korzystania

An online version of this work is published at doi.org/10.1017/9781009157964 under a Creative Commons Open
Access license CC-BY-NC-ND 4.0 which permits re-use, distribution and reproduction in any medium for non-commercial
purposes providing appropriate credit to the original work is given. You may not distribute derivative works without
permission. To view a copy of this license, visit https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Najważniejsze wnioski

W ciągu ostatnich dziesięcioleci globalne ocieplenie doprowadziło do powszechnego kurczenia się kriosfery, z utratą masy z pokryw lodowych i lodowców, zmniejszeniem pokrywy śnieżnej oraz zasięgu i grubości lodu morskiego w Arktyce, a także zwiększeniem temperatury wiecznej zmarzliny. Również globalny średni poziom morza rośnie, przy czym przyspieszenie w ostatnich dziesięcioleciach jest spowodowane rosnącym tempem utraty lodu z pokrywy lodowej Grenlandii i Antarktyki, a także trwającą utratą masy lodowców i ogrzewaniem oceanów. Raport mówi szczegółowo o tych procesach, a także ich konsekwencjach. Poniżej przedstawiono wybrane wnioski z analizy:

Jest praktycznie pewne, że oceany ocieplają się nieprzerwanie od 1970 roku i pochłonęły ponad 90 proc. nadmiaru ciepła w systemie klimatycznym. Od 1993 roku tempo ocieplania się oceanów zwiększyło się ponad dwukrotnie.

Pochłaniające coraz więcej CO2, oceany ulegał coraz większemu zakwaszeniu powierzchniowemu. Obniżył się też poziom tlenu w oceanach.

Przewiduje się, że utrata masy lodowców w skali globalnej, rozmarzanie wiecznej zmarzliny oraz zmniejszenie pokrywy śnieżnej i zasięgu lodu morskiego Arktyki utrzymają się w najbliższej perspektywie (2031–2050) z powodu wzrostu temperatury powietrza na powierzchni Ziemi, z nieuniknionymi konsekwencjami dla zasilanych przez te wody rzekami. Pokrywy lodowe Grenlandii i Antarktyki będą tracić masę w coraz szybszym tempie w XXI wieku i później. Znaczące redukcje emisji gazów cieplarnianych w nadchodzących dziesięcioleciach ograniczą dalsze zmiany po 2050 roku.

W XXI wieku w oceanach dojdzie do bezprecedensowych wzrostów temperatury, dalszego zakwaszenia, spadku zawartości tlenu i innych zdarzeń. Fale upałów na morzu oraz ekstremalne wydarzenia, jak El Niño i La Niña, będą częstsze.

Szczególnie narażone na skutki ogrzewania oceanów, podnoszenia się poziomu mórz oraz topnienia lodowców są społeczności zamieszkujące wyspy, obszary polarne i wysokie góry. Obecnie w regionie Arktyki na stałe mieszka około 4 milionów ludzi, z czego 10 proc. to rdzenni mieszkańcy. Nisko położona strefa przybrzeżna jest obecnie domem dla około 680 milionów ludzi (prawie 10 proc. światowej populacji w 2010 roku), która według prognoz osiągnie ponad miliard do 2050 r. Małe państwa wyspiarskie (ang. – SIDS) zamieszkuje 65 milionów ludzi. Około 670 milionów ludzi (prawie 10 proc. światowej populacji w 2010 r.), w tym ludność rdzenna, żyje w regionach wysokogórskich na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.

Nasilenie tropikalnych wiatrów cyklonowych i opadów deszczu oraz wzrost ekstremalnych fal, w połączeniu ze względnym wzrostem poziomu morza, zaostrza ekstremalne zjawiska pogodowe na poziomie morza i zagrożenia regionów przybrzeżnych, które będą mieć wpływ na życie wszystkich ludzi. Przyroda regionów przybrzeżnych również już teraz ulega wpływowi tych zjawisk, co objawia się utratą, zanieczyszczeniem lub osłabieniem przybrzeżnych habitatów i ekosystemów.

Od połowy XX wieku kurcząca się kriosfera w Arktyce i na obszarach wysokogórskich ma negatywny wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe, zasoby wodne, jakość wody, źródła utrzymania, zdrowie i dobre samopoczucie, infrastrukturę, transport, turystykę i rekreację, a także kulturę, szczególnie dla ludności lokalnych. Koszty i korzyści rozkładają się nierównomiernie na populacje i regiony. Zmiany te wywierają też wpływ na ekosystemy i gatunki żyjące w rejonach wiecznej zmarzliny.

Przewiduje się, że przyszłe zmiany kriosfery na lądzie wpłyną na zasoby wodne i ich wykorzystanie, takie jak elektrownie wodne i nawadnianie w obszarach wysokogórskich i poniżej tych obszarów, a także na źródła utrzymania w Arktyce.

Zmiany zachodzące w oceanach wpłynęły na ekosystemy morskie i usługi ekosystemowe, wywołując zróżnicowane regionalnie skutki. Oddziaływanie zmian klimatu na usługi ekosystemowe oceanów ma negatywne konsekwencje dla zdrowia i dobrostanu ludzi oraz dla społeczności lokalnych zależnych od rybołówstwa.

Od około 1950 r. wiele gatunków morskich z różnych grup podlegało zmianom zasięgu geograficznego i aktywności sezonowej w odpowiedzi na ocieplenie oceanów, zmiany lodu morskiego i zmiany biogeochemiczne, takie jak utrata tlenu, w ich siedliskach. Doprowadziło to do zmian w składzie gatunkowym, liczebności i produkcji biomasy ekosystemów, od równika po bieguny. Zmienione interakcje między gatunkami wywołały kaskadowe reakcje wpływające na strukturę i funkcjonowanie ekosystemów. W niektórych ekosystemach morskich na gatunki mają wpływ także skutki połowów.

W XXI wieku w ekosystemach oceanicznych od powierzchni do głębokiego dna morskiego we wszystkich scenariuszach emisji przewidywane są: spadek globalnej biomasy zbiorowisk zwierząt morskich, ich produkcji i potencjału połowowego oraz zmiana składu gatunkowego. Tempo i skala spadku będą najwyższe w tropikach. Zakwaszenie oceanu, utrata tlenu i zmniejszony zasięg lodu morskiego, a także niebezpośrednio związana z klimatem działalność człowieka mogą potencjalnie zaostrzyć te oddziaływania na ekosystemy.

Ryzyko poważnego wpływu na bioróżnorodność, strukturę i funkcjonowanie ekosystemów przybrzeżnych będzie niższe w scenariuszach niskiej emisji w XXI wieku i później. Przewidywane reakcje ekosystemów obejmują utratę siedlisk i różnorodności gatunków oraz degradację stabilności ekosystemów. Zdolność organizmów i ekosystemów do dostosowania się i adaptacji jest wyższa w scenariuszach o niższych emisjach.