Multimedia
Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability
Kluczowy raport klimatyczny dot. wpływu na ekosystem, bioróżnorodność i społeczności ludzkie
Raport z dnia: 28/02/2022
Opublikowany we wrześniu 2019 roku raport specjalny na temat oceanu i kriosfery w zmieniającym się klimacie przygotowano po panelu IPCC w 2016 roku. Jego tematem jest wpływ zmian klimatu na oceany i kriosferę (część hydrosfery w postaci nieznikającego lodu lodowcowego, morskiego i lądowego). Oceany pokrywają 71 proc. powierzchni Ziemi i zawierają około 97 proc. wody na Ziemi. Około 10 proc. powierzchni lądowej Ziemi pokrywają lodowce lub pokrywy lodowe. Ocean i kriosfera zawierają unikalne siedliska i są połączone z innymi elementami systemu klimatycznego poprzez globalną wymianę wody, energii i węgla. Z tych powodów cała ludzkość jest bezpośrednio lub pośrednio zależna od ich stanu. Raport zdaje sprawę z ostatnich obserwacji na temat wpływu zmian klimatu na kondycję oceanów i kriosfery, streszcza konsekwencje tych zmian teraz i w przyszłości oraz proponuje odpowiedzi na wyzwania, które pojawią się w tym obszarze.
Raport z dnia: 25/09/2019
11/11/2022
IPCC
766
angielski
An online version of this work is published at doi.org/10.1017/9781009157964 under a Creative Commons Open
Access license CC-BY-NC-ND 4.0 which permits re-use, distribution and reproduction in any medium for non-commercial
purposes providing appropriate credit to the original work is given. You may not distribute derivative works without
permission. To view a copy of this license, visit https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Najważniejsze wnioski
W ciągu ostatnich dziesięcioleci globalne ocieplenie doprowadziło do powszechnego kurczenia się kriosfery, z utratą masy z pokryw lodowych i lodowców, zmniejszeniem pokrywy śnieżnej oraz zasięgu i grubości lodu morskiego w Arktyce, a także zwiększeniem temperatury wiecznej zmarzliny. Również globalny średni poziom morza rośnie, przy czym przyspieszenie w ostatnich dziesięcioleciach jest spowodowane rosnącym tempem utraty lodu z pokrywy lodowej Grenlandii i Antarktyki, a także trwającą utratą masy lodowców i ogrzewaniem oceanów. Raport mówi szczegółowo o tych procesach, a także ich konsekwencjach. Poniżej przedstawiono wybrane wnioski z analizy:
Jest praktycznie pewne, że oceany ocieplają się nieprzerwanie od 1970 roku i pochłonęły ponad 90 proc. nadmiaru ciepła w systemie klimatycznym. Od 1993 roku tempo ocieplania się oceanów zwiększyło się ponad dwukrotnie.
Pochłaniające coraz więcej CO2, oceany ulegał coraz większemu zakwaszeniu powierzchniowemu. Obniżył się też poziom tlenu w oceanach.
Przewiduje się, że utrata masy lodowców w skali globalnej, rozmarzanie wiecznej zmarzliny oraz zmniejszenie pokrywy śnieżnej i zasięgu lodu morskiego Arktyki utrzymają się w najbliższej perspektywie (2031–2050) z powodu wzrostu temperatury powietrza na powierzchni Ziemi, z nieuniknionymi konsekwencjami dla zasilanych przez te wody rzekami. Pokrywy lodowe Grenlandii i Antarktyki będą tracić masę w coraz szybszym tempie w XXI wieku i później. Znaczące redukcje emisji gazów cieplarnianych w nadchodzących dziesięcioleciach ograniczą dalsze zmiany po 2050 roku.
W XXI wieku w oceanach dojdzie do bezprecedensowych wzrostów temperatury, dalszego zakwaszenia, spadku zawartości tlenu i innych zdarzeń. Fale upałów na morzu oraz ekstremalne wydarzenia, jak El Niño i La Niña, będą częstsze.
Szczególnie narażone na skutki ogrzewania oceanów, podnoszenia się poziomu mórz oraz topnienia lodowców są społeczności zamieszkujące wyspy, obszary polarne i wysokie góry. Obecnie w regionie Arktyki na stałe mieszka około 4 milionów ludzi, z czego 10 proc. to rdzenni mieszkańcy. Nisko położona strefa przybrzeżna jest obecnie domem dla około 680 milionów ludzi (prawie 10 proc. światowej populacji w 2010 roku), która według prognoz osiągnie ponad miliard do 2050 r. Małe państwa wyspiarskie (ang. – SIDS) zamieszkuje 65 milionów ludzi. Około 670 milionów ludzi (prawie 10 proc. światowej populacji w 2010 r.), w tym ludność rdzenna, żyje w regionach wysokogórskich na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.
Nasilenie tropikalnych wiatrów cyklonowych i opadów deszczu oraz wzrost ekstremalnych fal, w połączeniu ze względnym wzrostem poziomu morza, zaostrza ekstremalne zjawiska pogodowe na poziomie morza i zagrożenia regionów przybrzeżnych, które będą mieć wpływ na życie wszystkich ludzi. Przyroda regionów przybrzeżnych również już teraz ulega wpływowi tych zjawisk, co objawia się utratą, zanieczyszczeniem lub osłabieniem przybrzeżnych habitatów i ekosystemów.
Od połowy XX wieku kurcząca się kriosfera w Arktyce i na obszarach wysokogórskich ma negatywny wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe, zasoby wodne, jakość wody, źródła utrzymania, zdrowie i dobre samopoczucie, infrastrukturę, transport, turystykę i rekreację, a także kulturę, szczególnie dla ludności lokalnych. Koszty i korzyści rozkładają się nierównomiernie na populacje i regiony. Zmiany te wywierają też wpływ na ekosystemy i gatunki żyjące w rejonach wiecznej zmarzliny.
Przewiduje się, że przyszłe zmiany kriosfery na lądzie wpłyną na zasoby wodne i ich wykorzystanie, takie jak elektrownie wodne i nawadnianie w obszarach wysokogórskich i poniżej tych obszarów, a także na źródła utrzymania w Arktyce.
Zmiany zachodzące w oceanach wpłynęły na ekosystemy morskie i usługi ekosystemowe, wywołując zróżnicowane regionalnie skutki. Oddziaływanie zmian klimatu na usługi ekosystemowe oceanów ma negatywne konsekwencje dla zdrowia i dobrostanu ludzi oraz dla społeczności lokalnych zależnych od rybołówstwa.
Od około 1950 r. wiele gatunków morskich z różnych grup podlegało zmianom zasięgu geograficznego i aktywności sezonowej w odpowiedzi na ocieplenie oceanów, zmiany lodu morskiego i zmiany biogeochemiczne, takie jak utrata tlenu, w ich siedliskach. Doprowadziło to do zmian w składzie gatunkowym, liczebności i produkcji biomasy ekosystemów, od równika po bieguny. Zmienione interakcje między gatunkami wywołały kaskadowe reakcje wpływające na strukturę i funkcjonowanie ekosystemów. W niektórych ekosystemach morskich na gatunki mają wpływ także skutki połowów.
W XXI wieku w ekosystemach oceanicznych od powierzchni do głębokiego dna morskiego we wszystkich scenariuszach emisji przewidywane są: spadek globalnej biomasy zbiorowisk zwierząt morskich, ich produkcji i potencjału połowowego oraz zmiana składu gatunkowego. Tempo i skala spadku będą najwyższe w tropikach. Zakwaszenie oceanu, utrata tlenu i zmniejszony zasięg lodu morskiego, a także niebezpośrednio związana z klimatem działalność człowieka mogą potencjalnie zaostrzyć te oddziaływania na ekosystemy.
Ryzyko poważnego wpływu na bioróżnorodność, strukturę i funkcjonowanie ekosystemów przybrzeżnych będzie niższe w scenariuszach niskiej emisji w XXI wieku i później. Przewidywane reakcje ekosystemów obejmują utratę siedlisk i różnorodności gatunków oraz degradację stabilności ekosystemów. Zdolność organizmów i ekosystemów do dostosowania się i adaptacji jest wyższa w scenariuszach o niższych emisjach.
Spis treści 
Powiązane artykuły 
