Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability

Raport omawia ryzyka klimatyczne, które pozwalają zrozumieć powiązane ze sobą i coraz bardziej dotkliwe skutki wpływu zmian klimatycznych na ekosystemy, bioróżnorodność i społeczeństwa. Omawia też narażenie i podatność dotkniętych tymi zmianami systemów ludzkich i ekologicznych. Wskazuje też, że adaptacja odgrywa kluczową rolę w ograniczaniu narażenia i podatności na zmiany klimatu. Działania te mogą być zarówno korzystne dla wielowymiarowej poprawy jakości życia ludzi, jak i przyczynić się do osiągnięcia niższych poziomów globalnego ocieplenia. Raport ocenia również straty i szkody gospodarcze i pozagospodarcze związane ze skutkami i adaptacją do zmian klimatu. Od strony metodologicznej raport kładzie większy nacisk na zintegrowanie wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych, ekologicznych, społecznych i ekonomicznych niż wcześniejsze oceny IPCC.

Kluczowe wnioski:

Zmiany klimatu wywołane przez człowieka mają rozległy wpływ na ekosystemy, ludzi i infrastrukturę wynikający z wzrostu częstotliwości i intensywności ekstremalnych zjawisk klimatycznych i pogodowych, w tym ekstremalnych upałów na lądzie i w oceanie, silnych opadów, suszy, pożarów, wzrostu poziomu morza, zakwaszenia oceanów i innych

Zmiana klimatu powoduje znaczne szkody i coraz częściej nieodwracalne straty w ekosystemach lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich.

Zmiany klimatyczne, w tym wzrost częstotliwości i intensywności zjawisk ekstremalnych, zmniejszyły bezpieczeństwo żywnościowe i wodne, utrudniając wysiłki na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.

Zmiana klimatu wpłynęła niekorzystnie na zdrowie fizyczne ludzi na całym świecie i zdrowie psychiczne ludzi. Wzrosło występowanie chorób m.in. przenoszonych przez żywność i wodę.

Podatność ekosystemów i ludzi na zmiany klimatu różni się znacznie między regionami i wewnątrz nich, co wynika z różnic w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego, niezrównoważonego użytkowania oceanów i gruntów, nierówności, marginalizacji historycznych i innych czynników.

Zmiana klimatu przyczynia się do kryzysów humanitarnych, w których zagrożenia klimatyczne łączą się z wysoką wrażliwością na ich skutki, np. W Afryce oraz Ameryce Środkowej i Południowej nasiliły się poważne zagrożenia żywnościowe i niedożywienie związane z powodziami i suszami.

Niezrównoważone użytkowanie gruntów i zmiana pokrycia terenu, wylesianie, utrata bioróżnorodności, zanieczyszczenie i ich wzajemne interakcje mają negatywny wpływ na zdolność ekosystemów, społeczeństw, społeczności i jednostek do przystosowania się do zmian klimatu.

Na przyszłą podatność ekosystemów na zmiany klimatu duży wpływ będzie miał przeszły, teraźniejszy i przyszły rozwój społeczeństw, w tym ogólnie niezrównoważona konsumpcja i produkcja oraz rosnąca presja demograficzna, a także uporczywe niezrównoważone eksploatowanie zasobów.

Przewidywane zmiany klimatyczne, w połączeniu z czynnikami niezwiązanymi z klimatem, spowodują utratę i degradację większości światowych lasów, raf koralowych i nisko położonych przybrzeżnych terenów podmokłych.

Skutki i zagrożenia związane ze zmianą klimatu stają się coraz bardziej złożone i trudniejsze do zarządzania. Wiele zagrożeń klimatycznych będzie występować jednocześnie, a wiele zagrożeń klimatycznych i nieklimatycznych będzie oddziaływać wzajemnie, co spowoduje nawarstwianie się ryzyka w różnych sektorach i regionach. Na przykład nieunikniony wzrost poziomu morza przyniesie kaskadowe i złożone skutki powodujące utratę ekosystemów przybrzeżnych i usług ekosystemowych, zasolenie wód gruntowych, powodzie i szkody w infrastrukturze przybrzeżnej, które – na zasadzie efektu domina – prowadzić będą do zagrożeń dla źródeł utrzymania, osiedli, zdrowia, dobrobytu, dostępu do żywności i wody w bliskiej lub dłuższej perspektywie.

Jeśli globalne ocieplenie przejściowo przekroczy 1,5°C w nadchodzących dekadach lub później, wówczas wiele systemów ludzkich i naturalnych stanie w obliczu dodatkowych poważnych zagrożeń, w porównaniu z pozostaniem poniżej 1,5°C. W zależności od wielkości i czasu trwania przekroczenia niektóre oddziaływania spowodują uwolnienie dodatkowych gazów cieplarnianych, a niektóre skutki będą nieodwracalne, nawet jeśli globalne ocieplenie zostanie później zmniejszone.

Zaobserwowano postępy w planowaniu i wdrażaniu adaptacji we wszystkich sektorach i regionach, co przynosi wiele korzyści. Rosnąca społeczna i polityczna świadomość skutków i zagrożeń związanych z klimatem spowodowała, że ​​co najmniej 170 krajów i wiele miast włączyło adaptację do swoich polityk klimatycznych i procesów planowania.

Adaptacja do zagrożeń i skutków związanych z wodą stanowi większość wszystkich udokumentowanych adaptacji. Zwiększają one dostępność i stabilność żywności oraz zmniejszają ryzyko klimatyczne dla systemów żywnościowych, jednocześnie zwiększając ich zrównoważenie.

Skuteczna adaptacja oparta na ekosystemach zmniejsza szereg zagrożeń związanych ze zmianą klimatu dla ludzi, bioróżnorodności i usług ekosystemowych, przynosząc wiele dodatkowych korzyści. Ochrona i odbudowa ekosystemów lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i oceanicznych, wraz z ukierunkowanym zarządzaniem w celu przystosowania się do nieuniknionych skutków zmiany klimatu, zmniejsza podatność różnorodności biologicznej na zmianę klimatu.

Zwiększenie zdolności adaptacyjnych minimalizuje negatywne skutki przesiedleń związanych z klimatem i niedobrowolnej migracji związanej ze zmianami klimatu.

Wiele systemów naturalnych znajduje się w pobliżu ostatecznych granic ich naturalnej zdolności adaptacyjnej. Ekosystemy, które już osiągają lub przekraczają swoje limity adaptacyjne, to niektóre rafy koralowe, niektóre przybrzeżne tereny podmokłe, niektóre lasy deszczowe oraz niektóre ekosystemy polarne i górskie.

Możliwości rozwoju odpornego na zmiany klimatu szybko się zawężają. Wciąż możliwe są liczne ścieżki rozwoju odpornego na zmianę klimatu, dzięki którym społeczeństwa, sektor prywatny, rządy, narody i świat mogą realizować rozwój odporny na zmianę klimatu. Nie są jednak równomiernie rozłożone na całym świecie. Skutki i zagrożenia związane z klimatem zwiększają podatność na zagrożenia oraz nierówności społeczne i gospodarcze, zwłaszcza w rozwijających się regionach i subregionach.

Dane pokazują, że ogólnoświatowe działania na rzecz rozwoju odpornego na zmianę klimatu są pilniejsze niż wcześniej oceniano. Skumulowane dowody naukowe są jednoznaczne: zmiana klimatu stanowi zagrożenie dla dobrostanu człowieka i zdrowia planety. Jakiekolwiek dalsze opóźnienia w skoordynowanych, globalnych działaniach na rzecz adaptacji i łagodzenia zmian klimatu zagrażają możliwości zapewnienia wszystkim godnej życia i zrównoważonej przyszłości.

1. Climate Change Is Harming the Planet Faster Than We Can Adapt, U.N. Warns   https://www.nytimes.com/2022/02/28/climate/climate-change-ipcc-report.html?  28/02/2022
2. Climate change impacts, vulnerability and adaptation. New report from the IPCC   https://naturalengland.blog.gov.uk/2022/03/29/climate-change-impacts-vulnerability-and-adaptation-new-report-from-the-ipcc/  29/03/2022
3. What is the IPCC climate change report – and what does it say?   https://www.theguardian.com/environment/2022/feb/28/what-is-the-ipcc-climate-change-report-and-what-will-it-say  28/02/2022
4. UN climate scientists warn window for mitigation is closing - Reactions from Germany   https://www.cleanenergywire.org/news/un-climate-scientists-warn-window-mitigation-closing-reactions-germany  01/03/2022
5. Global reporting on new IPCC report: Securing a liveable and sustainable future for all   https://www.cleanenergywire.org/blog/global-reporting-new-ipcc-report-securing-liveable-and-sustainable-future-all  14/03/2022