Wpływ zmiany klimatu na zdrowie
Jak zmiany klimatu wpłyną na nasze zdrowie?
Raport z dnia: 14/06/2018
14 listopada 2022 Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki oraz HEAL Polska opracowały na zlecenie Koalicji Klimatycznej raport na temat wpływu zmiany klimatu na zdrowie seniorów w Polsce. Jak wskazują autorzy opracowania, jednym z obszarów, na który wpływają skutki zmiany klimatu jest zdrowie ludzi. Siła tego oddziaływania zależy od miejsca zamieszkania, sposobu zagospodarowania terenu, stopnia przekształcenia naturalnej szaty roślinnej. Skala wpływu zależy także od wrażliwości poszczególnych społeczeństw i ich grup na fale upałów, huraganowe wiatry, powodzie i susze, gwałtowne burze itp. Jedną z grup szczególnie narażonych na oddziaływanie tych czynników są osoby starsze. To na tej grupie skupia się niniejszy raport.
Raport z dnia: 14/11/2022
14/12/2022
Weronika Michalak,
dr hab. Barbara Piekarska,
prof. dr hab. Bolesław Samoliński,
dr hab. Zbigniew M. Karaczun, prof. SGGW
60
polski
Najważniejsze wnioski
Opracowanie HEAL Polska omawia wpływ zmian klimatu na zdrowie osób starszych w Polsce. W niniejszej publikacji przyjęto, że wiek senioralny zaczyna się około 60.– 65. roku życia. W ciągu ostatniej dekady grupa wiekowa 60-65 lat powiększyła się o ponad 1,8 mln osób. Tym samym już ponad co piąty mieszkaniec Polski ma więcej niż 60 lat. Seniorzy powyżej 75. roku życia stanowią ok. 7% ogółu wszystkich Polek i Polaków, a za 10 lat ten odsetek będzie wynosił już 11%.
Stan zdrowia wśród starszych dorosłych jest gorszy niż przedstawicieli pozostałych grup wiekowych, częściej korzystają oni także z porad lekarskich, badań ambulatoryjnych, czy zabiegów rehabilitacyjnych. Polscy seniorzy na ogół gorzej niż ich rówieśnicy z innych krajów Unii Europejskiej oceniają swój stan zdrowia i samopoczucie. Ma to swoje odzwierciedlenie w danych zdrowotnych.
Wśród rozlicznych skutków zmiany klimatu za najbardziej niebezpieczne dla zdrowia osób starszych należy uznać: wysokie temperatury i spowodowane nimi fale upałów oraz ekstremalne zdarzenia pogodowe.
Fale upałów są szczególnie niebezpieczne dla seniorów m.in. dlatego, że często mają oni choroby współistniejące i zażywają wiele leków, co obniża zdolność organizmu do termoregulacji oraz prowadzi do większej podatności na stres cieplny. Co więcej, wiele osób starszych ma zaburzenia łaknienia, w związku z czym nie piją wystarczającej ilości płynów, co prowadzi do odwodnienia organizmu. Występowanie fal upałów prowadzi do wzrostu umieralności wśród osób starszych, a szczególnie istotny wzrost ilości przedwczesnych zgonów występuje w trakcie pierwszego w danym sezonie okresu bardzo wysokich temperatur. Najbardziej zagrożone są kobiety w wieku ponad 75 lat oraz osoby z chorobami układu krążenia.
Seniorzy są silnie narażeni na skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych (powodzi, huraganu, gwałtownej burzy itp.) ze względu na fakt, że wielu z nich nie jest i nie będzie w stanie samodzielnie zapewnić sobie bezpieczeństwa – podjąć decyzji o ewakuacji, zabezpieczyć domu lub mieszkania przed huraganem czy powodzią albo uciec przed niebezpieczeństwem. Zagrożeniem dla tej grupy jest także ograniczony dostęp do pomocy medycznej w trakcie zdarzenia ekstremalnego i po jego zakończeniu. Starsi dorośli są także bardziej narażeni na wystąpienie objawów i urazów psychicznych po zaistnieniu zdarzenia
ekstremalnego – huraganu, powodzi, gwałtownej burzy itp.
Aby zmniejszyć ryzyko zdrowotne wynikające ze skutków zmiany klimatu, niezbędne są działania na wszystkich poziomach, w tym podejmowane przez władze publiczne i przez osoby indywidualne. Rolą władz, zarówno rządowych jak i samorządowych, jest przeprowadzenie zmian systemowych, które obniżą ryzyko zdrowotne wynikające ze zmiany klimatu. To m.in. konieczność wzmocnienia systemu ochrony zdrowia w Polsce, zwiększenia liczby lekarzy geriatrów, zapewnienia studentom medycyny wiedzy z zakresu skutków medycznych zmiany klimatu, ujęcia tych zagadnień w Narodowym Programie Zdrowia i ustawie o zdrowiu publicznym.
Na poziomie indywidualnym – zarówno samych seniorów, jak i ich opiekunów – niezbędne jest wyrobienie nawyków i zachowań zwiększających własne bezpieczeństwo zdrowotne. To z jednej strony podejmowanie aktywności fizycznej i stosowanie prawidłowej diety, z drugiej – pamiętanie o konieczności nawadniania organizmu, unikanie spacerów, gdy istnieje wysokie ryzyko ekstremalnego wydarzenia pogodowego, chronienie się przed skutkami upału. Stosowanie się do tego typu zaleceń powinno pozwolić na dłuższe zachowanie zdrowia.
Zachodzi także konieczność podjęcia działań wyprzedzających spodziewane skutki zmiany
klimatu, takich jak: instalowanie klimatyzacji w pomieszczeniach, reorganizacja stałego lub czasowego pobytu seniorów, dostosowywanie miejsc użyteczności publicznej, w tym urzędów, rozbudowanie opieki zdrowotnej i związanej z nią możliwości monitorowania warunków bytowych oraz stanu zdrowia osób w wieku podeszłym.
Należy jednak pamiętać, że działania adaptacyjne nie przyniosą zadowalających efektów, jeśli nie zostaną podjęte niezbędne kroki na rzecz powstrzymania zmiany klimatu.
Spis treści Streszczenie
Streszczenie (w języku angielskim)
1. Wprowadzenie
2. Seniorzy w Polsce
2.1. Demografia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem osób w wieku senioralnym
2.2. Kim jest senior?
2.3. Stan zdrowia i sytuacja społeczna osób w wieku podeszłym
2.4. Regulacje dotyczące seniorów – ustawa o osobach starszych
3. Skutki zmiany klimatu i zanieczyszczeń środowiska
3.1. Ekstremalne zjawiska pogodowe
Fale Upałów
Miejskie wyspy ciepła
Powodzie
Suszy
Śnieżyce
Wiatry
Intensywne opady deszczu
3.2. Zanieczyszczenie powietrza, wód i gleb
4. Wpływ zmian klimatu na zdrowie całej populacji
5. Skutki zdrowotne zmiany klimatu u seniorów
6. Podsumowanie
Rekomendacje i działania
Działania i rekomendacje (w języku angielskim)
Bibliografia
Multimedia 
Powiązane artykuły 
