Raport o Obcych Gatunkach Inwazyjnych

Działalność człowieka w sposób bezpośredni przyczynia się do utraty bioróżnorodności oraz zmian klimatu poprzez, m.in. przekształcanie i degradację środowiska naturalnego oraz spalanie paliw kopalnych. Dodatkowo przyczynia się również do nasilenia tych kryzysów w sposób pośredni, poprzez rozprzestrzenianie gatunków inwazyjnych celowo bądź też nie.  

Z raportu Międzyrządowej Platformy ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych (IPBES) płyną następujące wnioski:  

1. Inwazyjne gatunki obce były główną przyczyną – bo aż w 60% –  globalnych wymierań gatunków. Jednocześnie stanowiły wyłączny powód wyginięcia aż 16% gatunków. Do największej ilości wymierań wywołanych inwazyjnymi gatunkami dochodziło na wyspach.  
2. W 2019 r. prognozowano, że koszt wynikający ze szkód wyrządzanych przez gatunki inwazyjne dla społeczności globalnej przekroczy 423 miliardy dolarów rocznie. Mają one zabójczy wpływ na rodzime rośliny i gatunki zwierząt; stwarzają ryzyko dla światowego bezpieczeństwa żywnościowego oraz nasilają inne katastrofy ekologiczne. Koszty ekonomiczne znacząco wzrosły od 1970 r. – co najmniej czterokrotnie z każdą następną dekadą.  
3. Działalność człowieka prowadzi do rozprzestrzeniania się obcych gatunków w bezprecedensowym tempie. Szacuje się, że rejestruje się ok. 200 nowych, nierodzimych gatunków (w stosunku do danego środowiska) każdego roku.  
4. Ze 37 tys. obcych gatunków, o których obecności w różnych częściach świata wiadomo, 3,5 tys. jest uważana za inwazyjne, przez ich negatywny wpływ na pola uprawne, unicestwianie lokalnych gatunków, zanieczyszczanie zbiorników wodnych, przenoszenie chorób czy też przez to, że mogą bezpośrednio przyczynić się do powstania katastrof ,,naturalnych”.  
5. Oprócz drastycznych konsekwencji inwazyjnych gatunków na naturze, wpływają one również pośrednio lub bezpośrednio na ludzi. 16% degraduje najbliższe ludziom środowiska naturalnych, a ok. 7% bezpośrednio ingeruje w ich komfort życia. Najbardziej dotknięte konsekwencjami są rdzenne społeczności, których styl życia opiera się na współpracy z rodzimymi gatunkami. 
6. Inwazyjne gatunki obce negatywnie oddziałują na ludzkie zdrowie, np. poprzez przenoszenie zakaźnych chorób odzwierzęcych, mogących prowadzić do epidemii, takich jak malaria, gorączka denga, chikungunya czy Zika; a także na gospodarkę, jak pokazał przykład Jeziora Wiktorii, gdzie połowy tilapii, stanowiące istotne źródło utrzymania mieszkańców okolicznych wiosek, spadły wskutek rozprzestrzeniania się hiacynta wodnego (Pontederia crassipes) – najpowszechniejszego inwazyjnego gatunku obcego na świecie lądowym. 

Z raportu wynika, że 34 proc. skutków inwazji biologicznych odnotowano w obu Amerykach, 31 proc. w Europie i Azji Środkowej, 25 proc. w Azji i Pacyfiku a ok. 7 proc. w Afryce. 

Bez podjęcia natychmiastowych działań prewencyjnych całkowita liczba obcych gatunków może być o jedną trzecią wyższa w 2050 r. niż była w 2005 r. Jednak przewiduje się, że ich liczba będzie rosła znacznie szybciej niż w bazowym scenariuszu. Wynika to z ciężkiego do przewidzenia przyszłego stanu planety i wpływu różnych czynników, takich jak zmiany klimatu, na rozwój gatunków inwazyjnych. Zatem, według środowiska naukowego zaangażowanego w stworzenie raportu, konieczne jest podjęcie natychmiastowych oraz adekwatnych kroków do ograniczenia rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych na świecie.  

1. https://zielona.interia.pl/polityka-klimatyczna/swiat/news-na-swiecie-jest-ich-juz-37-tys-straty-ida-w-setki-miliardow-,nId,7008834#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=safari
2. https://edition.cnn.com/2023/09/05/world/invasive-species-global-threat-report-climate-scn-intl-hnk/index.html
3. https://www.focus.pl/artykul/gatunki-inwazyjne-zagrozenie-dla-ludzkosci