State of the Global Climate 2024

Rekordowe stężenia gazów cieplarnianych

W 2023 r. (ostatnim z pełnymi danymi) stężenie CO₂ osiągnęło 420,0 ± 0,1 ppm, czyli 151% poziomu sprzed rewolucji przemysłowej. To wzrost o 2,3 ppm w ciągu roku – czwarty największy przyrost od lat 50. XX w. Równocześnie CH₄ osiągnął 1934 ± 2 ppb (265%), a N₂O 336,9 ± 0,1 ppb (125%). Dane w czasie rzeczywistym wskazują, że wszystkie trzy gazy rosły dalej w 2024 r. Około 48% emisji CO₂ pozostaje w atmosferze, 26% pochłania ocean, a 30% – ekosystemy lądowe. Obecne poziomy dwutlenku węgla są najwyższe od co najmniej 2 mln lat.

1,55 °C cieplejszy świat

Średnia globalna temperatura przy powierzchni Ziemi w 2024 r. wyniosła 1,55 °C ± 0,13 °C powyżej poziomu z 1850–1900, a każdy z ostatnich 10 lat (2015–2024) należy do najcieplejszych w historii. Silne El Niño w pierwszej połowie roku dodatkowo podniosło temperatury, ale już wcześniej (2023) odnotowano rekordowe wartości. Od czerwca 2023 do grudnia 2024 każdy miesiąc pobił dotychczasowe rekordy średniej temperatury. Wzrost temperatur przekłada się na susze, fale upałów, topnienie lodowców i gwałtowne zjawiska pogodowe.

Oceany pochłaniają 90% nadmiaru ciepła

Zawartość ciepła w oceanach w 2024 r. osiągnęła najwyższy poziom w 65-letnim rejestrze, bijąc rekord z 2023 r. o 16 ± 8 zettadżuli. Każdy rok od 2016 był kolejnym rekordem. W latach 2005–2024 oceany nagrzewały się ponad dwukrotnie szybciej niż w okresie 1960–2005. Skutki: bielenie raf koralowych, ubożenie ekosystemów morskich, utrata połowów i wzrost poziomu morza.

Poziom mórz bije rekordy

W 2024 r. globalny średni poziom morza osiągnął rekord w historii pomiarów satelitarnych (1993–2024). Tempo wzrostu przyspieszyło z 2,1 mm/rok (1993–2002) do 4,7 mm/rok (2015–2024). El Niño 2023/24 tymczasowo podbił poziom mórz o kilka mm, ale trend wzrostowy pozostaje trwały. Skutki: zalewanie wybrzeży, zasolenie wód gruntowych, utrata siedlisk i zagrożenie dla infrastruktury.

Oceany coraz bardziej kwaśne

Od 1985 r. średnie pH powierzchni oceanu spadło o 0,017 ± 0,001 jednostki na dekadę, a najsilniejsze zakwaszenie obserwuje się w Oceanach Indyjskim, Południowym i na tropikalnym Pacyfiku. Około ¼ emisji CO₂ z ludzkiej działalności z ostatniej dekady pochłaniają oceany, co obniża ich pH. Skutkiem są: uszkodzenia muszli i szkieletów organizmów wapiennych, ginięcie raf koralowych i spadek produktywności rybołówstwa.

Rekordowe topnienie lodowców

Lata 2021/22–2023/24 to najgorszy trzyletni bilans masy lodowców w historii pomiarów. Siedem z dziesięciu najbardziej ujemnych rocznych bilansów wystąpiło po 2016 r. Tylko 2 z 141 monitorowanych lodowców zyskały masę, a średnia utrata wyniosła ok. –1,1 m wody. Szczególnie silne topnienie dotknęło Norwegię, Szwecję, Svalbard i Andy Tropikalne. Lodowce odpowiadają za ok. 21% wzrostu poziomu morza w latach 1993–2018.

Drastyczny spadek zasięgu lodu morskiego

• Arktyka: minimum w 2024 r. wyniosło 4,28 mln km², siódme najmniejsze w historii, o 1,17 mln km² poniżej średniej 1991–2020.

• Antarktyda: minimum 1,99 mln km² – drugie najniższe w historii, trzeci rok z rzędu poniżej 2 mln km².
  Od 1979 r. Arktyka traci średnio 14% pokrywy lodu na dekadę, czyli 77 tys. km² rocznie. Zmniejszająca się pokrywa lodowa zmienia albedo planety, przyspiesza ocieplenie i zagraża bioróżnorodności.

Ekstremalne zjawiska 2024 r.

Raport dokumentuje rekordową liczbę nowych przemieszczeń ludności spowodowanych pogodą. Wyróżniono m.in.:

• Tajfun Yagi (Vietnam, Filipiny, Chiny): ofiary śmiertelne i zniszczenia infrastruktury;

• Huragany Helene i Milton (USA): dziesiątki miliardów USD strat, >200 ofiar Helene – najwięcej od Katriny (2005);

• Cyklon Chido (Mozambik, Malawi, Mayotte): 100 000 osób przesiedlonych;

• Północna Afryka i Południowa Afryka: katastrofalna susza;

• Chile: pożary – ponad 300 ofiar;

• Kanada: drugi najwyższy poziom emisji pożarowych CO₂ od 2003 r.;

• Hiszpania (Valencja): rekordowe 772 mm deszczu w 24 h i >200 ofiar.
  W wielu regionach (Afganistan, Sahel, Afryka Wschodnia) powodzie zniszczyły setki tysięcy hektarów upraw. Z kolei fala upałów w Arabii Saudyjskiej podczas pielgrzymki Hajj osiągnęła 50 °C.

Globalny system klimatyczny w punkcie zwrotnym

Analizy WMO pokazują, że każda dodatkowa część stopnia ma znaczenie – nawet chwilowe przekroczenie 1,5 °C to ostrzeżenie przed nieodwracalnymi skutkami. Organizacja opracowuje nową metodykę monitorowania globalnego ocieplenia zgodną z Pariskim Porozumieniem. Obecne szacunki wskazują, że faktyczne ocieplenie (średnia z 20 lat) wynosi 1,34–1,41 °C, choć lokalne rekordy często są wyższe.