European State of the Climate 2024

Data umieszczenia w bazie

20/05/2025

Instytucja

Copernicus Climate Change Service

Autorstwo

Copernicus Climate Change Service, World Meteorological Organization

Liczba stron

102

Język raportu

angielski

Tagi

ekstremalne zjawiska pogodowe Fale upałów morze ocie powódź pożary susza Topnienie lodu

Najważniejsze wnioski

Rok 2024 był globalnie najcieplejszym rokiem w historii pomiarów i pierwszym ze średnią temperaturą przekraczającą 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego. Ostatnie dziesięć lat było najcieplejszym okresem w historii pomiarów. Od lat 80. XX wieku Europa ociepla się dwukrotnie szybciej niż średnia globalna, co czyni ją najszybciej ocieplającym się kontynentem. Temperatura w Europie wzrosła o 2,4°C od okresu przedindustrialnego (1850-1900), podczas gdy globalny wzrost wyniósł 1,3°C. Ten szybki wzrost temperatury ma jasne konsekwencje w Europie.

Europa doświadczyła najcieplejszego roku w historii pomiarów, z drugą największą liczbą dni ze stresem cieplnym i nocy tropikalnych. Liczba dni z temperaturą poniżej zera spada w regionach Europy, a rok 2024 zanotował największy obszar w historii pomiarów z mniej niż trzema miesiącami dni z mrozem. Liczba dni ze „stresem zimnym” była najniższa w historii pomiarów. Południowo-wschodnia Europa doświadczyła rekordowo wysokiej liczby dni ze „silnym stresem cieplnym” i nocy tropikalnych. W południowo-wschodniej Europie liczba dni ze stresem cieplnym i nocy tropikalnych systematycznie wzrasta.

Roczna temperatura powierzchni morza dla regionu Europy i Morza Śródziemnego była najwyższa w historii pomiarów. Morze Śródziemne zanotowało wzrost temperatury o 1,3°C od lat 80. XX wieku. Dla europejskich jezior rok 2024 był również najcieplejszym w historii pomiarów. W północno-wschodnim Atlantyku temperatura warstwy wody do 2000 m wzrosła o 0,03ºC od 1993 r. W sierpniu i wrześniu Morze Norweskie i Morze Barentsa zanotowały rekordowo wysokie temperatury morza i lodu morskiego.

W 2024 roku w Europie wystąpił wyraźny kontrast między wschodem a zachodem pod względem kilku zmiennych klimatycznych. Obszary wschodnie były generalnie słoneczne i ciepłe, podczas gdy obszary zachodnie były bardziej zachmurzone i mokre. Wschodnia Europa w dużej części roku zanotowała temperatury wyższe od średniej lub rekordowo wysokie. Zachodnia Europa doświadczyła jednego z dziesięciu najbardziej mokrych lat w badanym okresie od 1950 r. Doświadczyła także większego zachmurzenia niż przeciętnie, podczas gdy wschodnia Europa miała więcej okresów słonecznych.

Ekstremalne opady deszczu prowadzą do katastrofalnych powodzi w Europie. Zachodnia Europa doświadczyła jednego z dziesięciu najbardziej mokrych lat w historii pomiarów, a Europa zanotowała najbardziej rozległe powodzie od 2013 r. Procent sieci rzecznej, która została zalana w ciągu roku, był piąty co do wielkości w 32-letnim okresie pomiarowym i największy od 2013 r. Szacuje się, że 30 proc. sieci przekroczyło co najmniej „wysoki” próg powodziowy, a 12 proc. przekroczyło „poważny” próg powodziowy. Według Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu, Europa jest jednym z regionów z największym prognozowanym wzrostem ryzyka powodziowego.

W 2024 r. kluczowe zdarzenia objęły fale upałów, burze wiatrowe, pożary lasów, sztormy, powodzie i fale zimna. Szacuje się, że co najmniej 335 osób straciło życie z powodu burz i powodzi. Straty szacuje się na 18,2 mld euro, z czego 85 proc. przypisano powodziom. Szacuje się, że 413 000 osób zostało dotkniętych przez burze i powodzie, a 42 000 przez pożary lasów.

Lodowce w Alpach są jednymi z najszybciej kurczących się regionów na świecie. Lodowce w Skandynawii i na Svalbardzie zanotowały najwyższe w historii pomiarów roczne wskaźniki utraty masy. Były to również największe straty masy spośród wszystkich regionów lodowcowych na świecie. Od 1976 r. lodowce globalnie straciły 9200 km³ lodu, a lodowce europejskie (bez lodowców peryferyjnych na Grenlandii) straciły 915 km³. Przykładowo, lodowiec Sarennes we Francji stracił 93 proc. lodu w latach 1971–2015.

Dla Arktyki jako całości, rok 2024 był trzecim najcieplejszym rokiem w historii pomiarów, a dla lądu Arktyki czwartym najcieplejszym. Roczna średnia temperatura powierzchni morza i lodu morskiego na północ od koła podbiegunowego była trzecią najcieplejszą w historii pomiarów. Całkowita emisja węgla z pożarów lasów na północ od koła podbiegunowego była trzecia co do wielkości w 22-letnim okresie pomiarów satelitarnych. Pokrywa lodowa Grenlandii zanotowała jednak trzecią najmniejszą utratę masy od 2001 r. Wynikało to z temperatur bliskich średniej i ponadprzeciętnych opadów śniegu wiosną i latem.

Europejskie miasta dążą ku odporności, ale rekomendowane są bezustanne wysiłki, aby jeszcze bardziej zwiększyć ich zdolność do skuteczniejszego rozwiązywania wyzwań klimatycznych. Gęsto zaludnione obszary miejskie są głównymi motorami degradacji środowiska, ale jednocześnie około 70 proc. działań łagodzących zmianę klimatu i 90 proc. działań adaptacyjnych odbywa się na obszarach miejskich Europy. Obecne środki adaptacyjne w miastach europejskich są głównie fizyczne i technologiczne, a dopiero potem oparte na przyrodzie i rozwiązania zarządzania. Pilne działania są potrzebne, szczególnie w zakresie ryzyka powodziowego.

Stężenia gazów cieplarnianych, dwutlenku węgla i metanu, nadal rosną. Od lat 80. XX wieku Arktyka straciła 2,7 miliona km² lodu morskiego we wrześniu (-36 proc.), a Antarktyka 0,7 miliona km² w lutym (-20% proc.). Od lat 70. XX wieku pokrywy lodowe Grenlandii i Antarktydy straciły odpowiednio 6776 km³ i 5253 km³ lodu. Średni roczny wzrost poziomu morza od 1999 r. wynosi 3,7 mm globalnie i 2–4 mm w Europie. Wskaźniki klimatyczne pokazują długoterminową ewolucję kluczowych zmiennych używanych do oceny trendów globalnych i regionalnych w zmieniającym się klimacie.

Spis treści

1. FLOODING 6
2. HEAT AND DROUGHT IN SOUTHEASTERN EUROPE 12
3. TEMPERATURE 17
4. THERMAL STRESS 22
5. WILDFIRES 26
6. SNOW AND GLACIERS 30
7. PRECIPITATION 35
8. SOIL MOISTURE 39
9. RIVER FLOW 42
10. LAKES 46
11. EUROPEAN OCEAN 49
12. WINDS AND CIRCULATION 53
13. CLOUDS AND SUNSHINE 57
14. RENEWABLE ENERGY RESOURCES 60
15. ARCTIC TEMPERATURE 64
16. ARCTIC WILDFIRES 69
17. ARCTIC OCEAN 72
18. RESILIENCE OF THE BUILT ENVIRONMENT TO CLIMATE EXTREMES 77
19. TRENDS IN CLIMATE INDICATORS 84

Multimedia