Minęła dekada od przyjęcia Agendy 2030 – a świat oddala się od jej realizacji. Żaden z 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju nie zostanie osiągnięty na czas, a wiele z nich cofa się względem wcześniejszych wskaźników. Opublikowany przez Sustainable Development Solutions Network „Sustainable Development Report 2025” to nie tylko syntetyczna diagnoza stanu postępów, lecz także apel o fundamentalne reformy systemu finansowego, które umożliwią krajom rozwijającym się realizację ich rozwojowych aspiracji. Raport stanowi zarazem wezwanie do odbudowy globalnej solidarności w obliczu narastających kryzysów – klimatycznego, geopolitycznego i społecznego – oraz pokazuje, że inwestowanie w rozwój zrównoważony jest nie tylko moralnym obowiązkiem, ale i racjonalną, opłacalną strategią.
Raport z dnia: 06/06/2025
30/06/2025
Sustainable Development Solutions Network
Jeffrey D. Sachs,
Guillaume Lafortune,
Grayson Fuller
Guilherme Iablonovski
479
angielski
Najważniejsze wnioski
Z danych zawartych w raporcie wynika, że zaledwie 16,7% globalnych wskaźników SDGs znajduje się na właściwej ścieżce. Cele takie jak wyeliminowanie głodu (SDG 2), ochrona ekosystemów lądowych i morskich (SDG 14 i 15), budowa zrównoważonych miast (SDG 11) czy wzmacnianie instytucji i pokoju (SDG 16) są szczególnie zagrożone. Nawet najwyżej notowane państwa – Finlandia, Szwecja i Dania – nie osiągają zgodności z celami dotyczącymi klimatu, energii czy wzorców konsumpcji. Polska zajmuje 9. miejsce w rankingu, lecz nadal boryka się z poważnymi wyzwaniami w obszarach ochrony klimatu, rolnictwa i jakości instytucji.
Obecny system finansów międzynarodowych utrwala dysproporcje między Północą a Południem. Ponad połowa światowej populacji żyje w krajach bez dostępu do przestrzeni fiskalnej – czyli bez możliwości prowadzenia inwestycji publicznych w edukację, ochronę zdrowia czy transformację energetyczną. Koszt kapitału dla państw rozwijających się jest wielokrotnie wyższy niż dla krajów bogatych, co uniemożliwia realizację podstawowych celów społecznych.
Raport jednoznacznie podkreśla: inwestycje w kapitał ludzki, zwłaszcza w edukację i zdrowie dzieci, mogą generować roczne zwroty sięgające 20%. Dlatego zamiast traktować cele zrównoważonego rozwoju jako obciążenie dla budżetów, należy postrzegać je jako dźwignię przyszłego wzrostu gospodarczego i dobrobytu.
Obowiązujące obecnie mechanizmy, takie jak ratingi kredytowe czy metodologia DSF Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego, nie uwzględniają strukturalnych nierówności i zniechęcają do długoterminowych inwestycji. Autorzy raportu postulują wprowadzenie nowych zasad oceny ryzyka, które premiowałyby finansowanie infrastruktury społecznej i ochrony środowiska.
Rewolucje technologiczne, od energii odnawialnej, przez sztuczną inteligencję, po innowacje w medycynie, mogą przyspieszyć realizację Agendy 2030. Jednak bez powszechnego dostępu do tych rozwiązań grozi nam pogłębienie przepaści rozwojowej. Raport podkreśla potrzebę regulacji zapewniających inkluzywność, bezpieczeństwo i równy dostęp do technologii.
W odpowiedzi na kurczącą się tradycyjną pomoc rozwojową (ODA), raport wzywa do wprowadzenia międzynarodowych podatków, m.in. od emisji gazów cieplarnianych, transportu lotniczego i morskiego, które mogłyby zasilić globalne fundusze inwestycyjne. Wskazuje również na konieczność walki z rajami podatkowymi i przestępstwami finansowymi jako warunek skutecznego finansowania rozwoju.
Autorzy raportu podkreślają trzy wymiary sprawiedliwości:
dystrybucyjną – nikt nie powinien pozostać w tyle,
reparacyjną – ci, którzy historycznie przyczynili się do kryzysu klimatycznego, powinni ponosić większą odpowiedzialność,
międzypokoleniową – decyzje dziś podejmowane muszą uwzględniać prawa i potrzeby przyszłych pokoleń.
W tym kontekście raport popiera m.in. umorzenie zadłużenia oraz tzw. swapy długu na cele klimatyczne, edukacyjne i środowiskowe, powołując się na etyczny wymiar Roku Jubileuszowego 2025.
